چکیده:
غالبا بانکداری، مفهومی نو و غربی تصور میشود، اما با کنکاش در تاریخ کهن شرق میتوان به ریشههای آن در بابل باستان و ایران عصر هخامنشی پیبرد. جستوجو در زمان، مکان و زمینههای ایجاد چنین موسساتی نمایانگر آن است که در دوران کاندالانو و در بابل ویران شده، نهادههای کشاورزی، گران و کمیاب شدهبود. معابد آسیبدیدۀ بابل نیز توانایی وامدهی به مردم را از دست دادهبودند. ازاینرو دو خانوادۀ اگیبی و موراشو با ایجاد بنگاههایی اقدام به اعطای وام و تامین نیازهای اولیۀ کشاورزان و مردم بابل نموده، به کسبوکار تجاری پرسودی پرداختند. با عضویت بابل در قلمرو هخامنشی این بنگاهها ازسوی ایرانیان تکامل دادهشده، تبدیل به موسسات بسیار مهم بانکداری در قلمرو وسیع شاهنشاهی گردیدند. این پژوهش در جستوجوی یافتن عوامل ایجاد بنگاههای ابتدایی اعتباری کشاورزی بابل و نقش دولت هخامنشی در توسعه و تکامل این موسسات در امور بانکداری و در قلمرو گستردۀ شاهنشاهی پارس است. این مقاله به شیوۀ پژوهشهای تاریخی و تحلیلی و بر اساس شواهد و مدارک موجود کتابخانهای به بررسی نحوۀ ایجاد بنگاههای وامدهی اولیه و گسترش سیستم بانکداری در عصر هخامنشی میپردازد. دستاورد حائز اهمیت این پژوهش آن است که هخامنشیان با درک اهمیت موسسهها و سیستم اعتباری، مالی و همچنین نقش سکه در دادوستدها، علاوهبر توسعه و گسترش فعالیتهای موسسات اگیبی و موراشو در زمینههای گوناگون آنها را در امور معاملاتی و حسابداری مالیاتی و امور بانکی وارد نمودند. توسعۀ موسسات اعتباری کشاورزی و تحول آن تا مرحلۀ موسسات بانکداری در عصر هخامنشی سرآغاز ایجاد، توسعه و تکامل صرافیها و موسسات بانکی در دوران بعد گردید.
Banking is often thought of as a relatively new and Western concept, but by exploring the ancient history of the East, its roots can be traced back to ancient Babylon and the Achaemenid era in Iran. An examination of the time and place of the establishment of such institutions reveals that agricultural inputs became expensive and scarce during the reign of Conadanalo, leading to the decline of Babylon. The damaged temples of Babylon also lost their ability to lend to the people. Therefore, two families, the Egibi and Murasu, established institutions to provide loans and basic needs to the farmers and people of Babylon, engaging in a lucrative business. With the annexation of Babylon by the Achaemenid Empire, these institutions were further developed by the Iranians and became highly significant banking establishments within the vast empire. This study aims to uncover the factors behind the establishment of early agricultural credit institutions in Babylon and the role of the Achaemenid government in their development and evolution within the field of banking, across the expansive Achaemenid territory. This article delves into the creation and expansion of the banking system within the Persian Empire through historical and analytical research, relying on available evidence and library documents. An important achievement of this research is the recognition that the Achaemenids, understanding the importance of institutions and credit and financial systems, as well as the role of coins in trade, not only expanded the activities of the Egibi and Murasu institutions across various domains but also integrated them into trade, tax accounting, and banking. The development of agricultural credit institutions and their transformation into banking institutions during the Achaemenid era marked the inception, development, and evolution of exchange offices and banking institutions in subsequent periods.
خلاصه ماشینی:
ازسوی دیگر اگر بانکداری اولیه را به دو بخش اعطای وام و تسهیلات و آغاز استعمال و استفاده از سکه و پول بهعنوان وسیلۀ اعطای این تسهیلات بدانیم، این هر دو بخش از ساختار بانکداری در عصر هخامنشی در ادامۀ کار و توسعۀ فعالیتهای مؤسسات اگیبی و موراشو در آن دوران فراهم گردید (کخ،۱۳۸۰:۳۲۱ – ۳۱۶؛ داندامایف، ۱۳۷۳: ۱۴۷-۱۴۲).
با فتح لیدیه یا لیدی و بابل، هخامنشیان که میراثدار دستاوردهای تمدنهای مفتوحه بودند، سکه که وسیلۀ دادوستد محلی در لیدیه بود و همچنین مؤسسههای اعتباری و اعطای وام بهصورت جنسی و پایاپای در بخش کشاورزی بابل را بهعنوان ثمرات دو تمدن دور از هم پذیرفته، از مزایای آنها جهت توسعه و رونق اقتصادی مناطق عضو شاهنشاهی سود جستند.
آغاز استعمال گستردهتر انواع سکه (طلای دریک، نقرۀ شِکِل 1 ، سکههای کرزوسی و سکههای شهربی) که بعدها تبادل و معاوضۀ آنها و دادوستدشان بهعنوان اساس کار صرافیها و بانکها در دوران بعد قرارگرفت، در این زمان پایهگذاری شد و ازسوی دیگر هخامنشیان این دستاورد تمدن بابل (مؤسسههای وامدهی نهادههای کشاورزی) را نیز تا حد بانکهایی که علاوهبر وامدهی انواع مواد و کالاها و سکه بهجای محدودۀ کوچک بابل در گسترۀ قلمرو این امپراتوری به دادوستد میپرداختند، توسعه دادند (اومستد، ۱٣۸۳: ۲۶۸-۲۶۴).
همچنین توسعۀ حوزۀ جغرافیایی فعالیتهای مؤسسههای اگیبی و موراشو، از منطقۀ بابل پیش از عصر هخامنشی به سراسر قلمرو هخامنشیان، در کنار گسترش دامنۀ فعالیتهای اقتصادی آنها از حوزۀ کشاورزی به تجارت، حملونقل، کشتیهای باربری و خرید و فروش برده، نشانگر درآمد سرشار حاصل از سود و بهرۀ بسیار بالای این گونه عملیات تجاری و بانکداری این مؤسسهها در آن دوران است (بریان، ۱۳۸۷: ۱/۱۵۰۳-۱۵۰۴).