چکیده:
مشهور فقیهان اعتقاد به جایز نبودن و پذیرفته نشدن شهادت فرزند علیه پدرباتوجه به آیههای اطاعت واحسان ونیکی به والدین دارند و معتقدند که آیه 135 سوره نساء، که به اقامه شهادت، فرمان میدهد، هرچند علیه والدین و سایر خویشاوندان باشد. با آیه شریفه، «و ان جاهداک علی ان تشرک بی ما لیس لک به علم فلا تطعهما و صاحبهما فی الدّنیا معروفا» (سوره لقمان/آیه 15) وآیات روایات دیگرمانندآیات فوق الذکر تخصیص خورده و فرزند نباید علیه پدر شهادت دهد چرا که شهادت علیه پدرمخالف اطاعت و معروف ونیکو رفتار کردن باپدر میباشد و ممکن است باعث عاق والدین شود و ممکن است که فرزند بوسیله این عاق مستوجب عقاب گردد این دیدگاه باور مشهور فقهاست. در قانون مدنی (ماده 1313) و آیین دادرسی مدنی (ماده 155) به طور غیر صریح به دلیل اطلاق مواد قانونی شهادت فرزند علیه پدر پذیرفته شده است. در حالیکه این حکم با رای و نظر مشهور، سازگار نیست که قرابت را مانع قبول شهادت میدانند. چرا که عدالت مفروض الوجود در شاهـد، مانع توجه تهمت میشود. اطـلاق ادلهی قرآنی و روایی ناظر به لزوم ادای شهادت و دال بر حرمت کتمان آن (که برخی نص و صریـحاند و پارهای، ظاهـر) و همچنین اطـلاق و شمول ادلهی وجوب امر به معروف و نهی از منکر و نیز اصل اولیهی جواز شهادت و عدم ممنوعیت شهادت (که در قالبهای دیگری نیز قابلیـت صورتبندی و تقریر دارد) به مقصد و مقصود شارع، کمک میکند تا این ادعا، قو ی تر و مستندتر، جلوه نماید.
خلاصه ماشینی:
با آیه شریفه ، «وَ إِنْ جاهَداکَ عَلی أَنْ تُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِی الدُّنْیا مَعْرُوفاً» (سوره لقمان/آیه 15) وآیات روایات دیگرمانندآیات فوق الذکر تخصیص خورده و فرزند نباید علیه پدر شهادت دهد چرا که شهادت علیه پدرمخالف اطاعت و معروف ونیکو رفتار کردن باپدر می باشد و ممکن است باعث عاق والدین شود و ممکن است که فرزند بوسیله این عاق مستوجب عقاب گردد این دیدگاه باور مشهور فقهاست .
اطـلاق ادلهی قرآنی و رواییِ ناظر به لزوم ادای شهادت و دال بر حرمت کتمان آن( که برخی نص و صریـحاند و پارهای، ظاهـر) و همچنین اطـلاق و شمول ادلهی وجوب امر به معروف و نهی از منکر و نیز اصل اولیهی جواز شهادت و عدم ممنوعیت شهادت(که در قالبهای دیگری نیز قابلیـت صورتبندی و تقریر دارد) به مقصد و مقصود شارع،کمک می کند تا این ادعا، قو ی تر و مستندتر، جلوه نماید.
این روایت علیرغم مرسله بودن، بسیار مشهور و معروف است « لاتقبل شهاده الولد على والده ، شهادت فرزند علیه پدرش پذیرفته نیست »( شیخ صدوق، 1413 ،ج 3،ص 42 ) به ضعف روایت از حیث سند و مرسله بودن آن، نمى تواند مستند حکم واقع شود .
از همینرو این دلیل برای اثبات عدم جواز گواهی و شهادت علیه پدر از کفایت لازم و کافی، برخوردار نیست.
بلکه از امر قرآن (کونوا قوامین) به علاوه عدم انحصار این امر در گونه ای خاص از شهادت و گواهی، می توان استنباط کرد که بر فرزند(مانند هرفرد مکلفی)، واجب و لازم است که گواهی داده و اقامه شهادت نماید، هرچند علیه والدین خود باشد.