چکیده:
برای فراهم شدن زمینه مناسب بحث منطقی درباره تولید دانش، باید مبادی تصوریه آن از جمله مفهوم علم کاویده شود. بشر
معاصر به امید ساختن بهشت زمینی با تکیه بر شناخت طبیعت و غفلت از پایههای معنوی تفکر و تمدن به پیش رفت، اما امروزه
با توجه به توسعه علوم گوناگون با بحرانهای بیشماری دست به گریبان است.
با پیروزی انقلاب اسلامی و احیای اندیشه پویای دینی، مبانی تازهای برای تولید دانش و تحقق تمدن اسلامی ظهور نمود؛
هم از اینرو، پرسش از حقیقت علم در نظر قرآن، که در این کتاب آسمانی بر آن تأکید فراوان آمده، ضروری مینماید.
در این مقاله با شرحی از نظریه «طرح جامع شناخت در قرآن» پایهها و پیامدهای علوم جدید نقادی شده و مبانی و
مختصات علم از منظر قرآن، که حاصل همنهادی حس، تجربه، ایمان، خرد و تقواست، تبیین میگردد.
خلاصه ماشینی:
"در این راه که سرانجام آن به بحران علم رسیده است، نه تنها دانش از فلسفه و فلسفه از دین و معنویت جدا شده بلکه خود علم شرحه شرحه و هزار پاره گردیده و موضوعات در علوم گم گشته (6) و علم جدید به حالت احتضار افتاده، به صورتی که وقتی انسان به اندوختههای آگاهی خود نظری دقیق و عمیق میافکند، در این تردید میماند که آیا به راستی حقیقت علم چیزی است که او یافته است؟ در اینجا باید توجه داشت که علم غیر از اطلاعات است.
البته مبانی خاص قرآنی علوم تجربی ضامن حیات و بقای مبانی مشترک است، چنانکه در فلسفه علم این مبانی مشترک به چالش کشیده شده و راه نجات از بحران تزلزل در مبانی دانش تجربی تنها تمسک به طرح جامع شناخت در قرآن منیر است.
مهمترین آیه در این زمینه در سوره مبارکه فصلت قرار دارد که میفرماید: «سنریهم ءایتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق اولم یکف بربک أنه علی کل شیء شهید»(فصلت: 53) در قسمت اول آیه تا کلمه «الحق»، به هستی پایدار و واقعیت ثابت عالم که با نظر در آیات آفاقی وانفسی کشف میشود اشاره نموده، اما در بخش دوم به حقیقت چنان نزدیک میشود که میفرماید: حقیقت معنای آیات الهی که ذات باری تعالی است، پیش از آن آیات مشهود است."