چکیده:
یکی از علوم اسلامی که در سایه قرآن کریم و روایات معصومین(ع)به وجود آمده، علم
رجال است که در آن به شناسایی وضعیت راویان اخبار می‌پردازد.طبق شواهد علمی
ریشه‌های علم رجال در شیعه، در روایات رجالی امامان علیهم السلام است و به دنبال آن
می‌توان نظرات کارشناسان رجالی را در قرن دوم تتبع کرد.قرن سوم کتب و اصول اولیه
رجالی در شیعه نمایان می‌شود و قرن چهارم و پنجم به اتکاء همین منابع کتب اربعه
رجال به ظهور رسید، لذا شناخت کتب رجالی در قرن سوم اهمیت بسزا دارد.از این کتب-که
امروز نیز در دسترس است-کتاب رجال برقی و رجال عقیقی یاد کردنی است.
خلاصه ماشینی:
"چنانکه شیخ طوسی در مقدمه کتابش به تصنیفات پیشینیان خود در این باب اشاره دارد(همو، الفهرست، 1)و می‌توان از منابع اصلی علم رجال، ویژگی‌های کتب رجال در قرن سوم هجری را استخراج کرد این منابع عبارتند از:1-3 الفهرست، الرجال و اختیار معرفة الرجال، هر سه تألیف ابو جعفر محمد بن حسن طوسی م 460.
8-علی بن حکم نخعی انباری که از شاگردان ابن ابی عمیر است و بسیاری از اصحاب امام صادق(علیه السلام)همچون حسن بن علی بن فضال و عبد الله بن بکیر را ملاقات کرده است(کشی، 352)نجاشی او و کتابش را تعریف کرده(همو، 274)و شیخ طوسی گفته او ثقه و جلیل القدر است و طریق خود را در روایت کتاب او ذکر می‌کند(همو، فهرست، 220)از کتاب علی بن حکم که رجال الشیعه نام دارد صاحب لسان المیزان بعضی از تراجم همچون ترجمه حسان بن ابی عیسی صیقلی را نقل می‌کند(عسقلانی، 2/188).
نجاشی می‌گوید او ادیب و به اخبار و علوم عرب آگاه بود(نجاشی، 335)شیخ طوسی نیز طریق روایت خود را به او نقل کرده است(طوسی، فهرست، 291)ابن ندیم در ابتدای فصل اخبار فقهاء شیعه ابو عبد الله برقی را نام برده و می‌گوید از جمله کتابهای او کتاب الرجال است که در آن راویان امیر المؤمنین علی علیه السلام را ذکر کرده است(همو، الفهرست، 291)رجال برقی اخیرا به ضمیمه رجال ابن داود طبع گردیده است(ایروانی، 332)."
(
, 
, 
)
