چکیده:
محیط سالم برای زندگی یکی از نعمتهای الاهی و از امور مورد توجه مردم است. اقتصاد
نو در اندیشه رشد مداوم اقتصادی اقدام به استفاده گسترده از منابع زیست محیطی کرده
که در بسیاری از موارد با تخریب آنها و آسیبرساندن به محیط زیست همراه بود.
به تدریج ظهور و گسترش بحرانهای زیست محیطی که دامنه آن افزون بر انسان، جانوران و
گیاهان را نیز در بر گرفته است، سبب شد جوامع انسانی به این مسأله توجه
بیشتری کنند.
یکی از ابعاد مهم توجه به این مسأله نگاه از منظر دینی است. از این نگاه دو دیدگاه
متناقض وجود دارد. عدهای بحران حاضر را ناشی از فاصله گرفتن از آموزههای ادیان
دانسته و راهحل را در افزایش زمینههای تربیت دینی و اخلاقی میدانند. عدهای
دیگر با نگاه سکولار و با اتخاذ موضعی متضاد مشکل را در آموزههای دینی جسته، و
آنها را در بحران مؤثر دانستهاند.
دلبستگی نداشتن به دنیا، مسلطشدن بر طبیعت از جانب خداوند و تجویز استفاده بدون حد
از منابع طبیعی از مواردی است که به اعتقاد اینان، سبب ناپایداری توسعه شده است.
در این مقاله، نگاه درون دینی و با استفاده از قرآن و روایات، و با نگاه برون دینی
و با توجه به دیدگاههای گوناگون و گاهی متضاد درباره چگونگی استفاده از محیط زیست
این
شبهات را پاسخ داده، اثبات میکنیم جدایی و فاصله گرفتن از ارزشهای دینی این بحران
را باعث شده است.
در نگاه ادیان و بهویژه اسلام، منابع طبیعی و سایر مواهب خداوند برای استفاده
همگان آفریده شده است و محیط زیست مورد احترام شریعت قرار دارد و با تقویت مبانی
دینی فردی و نهادهای اجتماعی مانند امر به معروف و نهی از منکر محیط زیست حفظ خواهد
شد.
Healthy environment is one of the divine blessings and interesting matters for people. New economics، in the thought of permanent economic growth، have managed to vast use of environmental resources that in many cases was accompanied by destroying and damaging of environment.
Gradually، appearance and expansion of environment crises، has made human communities to pay more attention to this problem.
One of important dimensions of attention to this problem is to look at it from religious prospects. There are two contradictory opinions in this view. In one hand، some people observe the current crisis as a result of keeping distance from religions trainings and see the solution in strengthening the ethical and religious training backgrounds. On the other hand، some people، with secular view، search the root of the problem in the religious thoughts and know them influential in crisis.
Having no interest in the world، getting mastery of nature form God and allowing overuse of natural resources have damaged the sustainability of development.
In this article، first these explain challenges and then answer them with internal- religion view، by the use of Qoran and tradition، and with external – religion view، by attending to various and sometimes contradictory views about haw to use environment، and prove that separation and keeping distance from religious educating has caused these problems.
In the views of religions، and Islam especially، natural resources and other God's blessings had been created for all people' benefits، and environment is respected by religion and will be maintained by strengthening individual religious fundamentals and social institutions like command to goodness and forbid of bad.
خلاصه ماشینی:
در نگاه ادیان و بهویژه اسلام، منابع طبیعی و سایر مواهب خداوند برای استفاده همگان آفریده شده است و محیط زیست مورد احترام شریعت قرار دارد و با تقویت مبانی دینی فردی و نهادهای اجتماعی مانند امر به معروف و نهی از منکر محیط زیست حفظ خواهد شد.
در حالی که طبق مکتب آزادیخواه منافع فرد اهمیت دارد و به لحاظ اینکه افراد اغلب به آینده دور خود توجه ندارند، بهویژه که محیط زیست نیز آثار خود را در فاصله زمانی که دورتر از یک نسل است نشان میدهد، انگیزهای برای حفظ آن وجود ندارد (همان: ص 50).
جایگاه و اهمیت محیط زیست در اسلام دین اسلام که همواره در آموزههای نورانی خویش مطابق با فطرت آدمیان راه وسط را در پیش گرفته، در برخورد با طبیعت و مواهب طبیعی نیز نه آنچنان دست انسان را باز گذاشته است تا هر نوع تصرفی بخواهد در آنها بکند و به بهای نابودی این نعمتهای خدادادی، زندگی خود را اداره کند و تجمل بخشد و نه اجازه میدهد بشر طبیعت را بهعلت عظمت آن، خدای خویش دانسته و در مقابل آن به سجده بیفتد و هیچگونه تصرفی در آن نکند و صرفا به دیده تقدیس به آن بنگرد؛ بلکه در عین اینکه فرموده است ما همه جهان را برای آسایش انسان و مسخر و فرمانبردار او آفریدهایم، از طرف دیگر آنها را موجوداتی فاقد روح ندانسته؛ بلکه آیه و کلمه خداوند و موجوداتی دارای شعور نسبی که تسبیحگوی خداوند هستند، معرفی کرده و برای همه آنها اعم از حیوان و گیاه حقوقی در نظر گرفته، انسانها را به رعایت آن حدود و حقوق دعوت میکند و به منظور نشاندادن عظمتشان به آنان سوگند خورده است.