چکیده:
این مقاله تلاش میکند، یکی از اساسی ترین مسائل کشورهای نفت خیز یعنی عدم دستیابی
به درآمد واقعی نفت را بررسی نماید. از همین روی ضمن کنکاشی گذرا بر پیامدهای
اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تأثیر کاهش بهای نفت بر وضعیت کشورهای نفت خیز با ارائه
مدلی ساده از تأثیر ارزش بهای دلار پر تقاضا و عرضه جهانی نفت پرداخته و سهم کشور
آمریکا را از تقاضای کل جهان با توجه به نوسانات دلار محاسبه مینماید.
به همین دلیل، با نگاهی کوتاه به ارزش واقعی و قدرت خرید یک بشکه نفت، تورم جهانی و
نرخ مبادله دلار، بازتاب کاملا مستقیم آن بر ارزش هر بشکه نفت بررسی میشود. در
همین رابطه با ارائه جدولهایی به قدرت خرید هر بشکه نفت اوپک در دو دهه گذشته اشاره
شده و سپس بهای واقعی و اسمی نفت اوپک با کاربرد نمایه IMF ارائه میشود. در پایان
نیز راهکارهای کاربردی در راستای دفاع از بهای واقعی و درآمد نفتی هموندان اوپک
ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"به گونه‌ای که هر دگرگونی در کاهش یا افزایش بهای نفت، پیامدهای ویژه‌ای را به همراه دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است: در صورت کاهش بهای نفت (با فرض ثبات یا کاهش تولید) 1ـ درآمد تولیدکنندگان نفت کاهش می‌یابد؛ 2ـ کاهش بودجه کشورهای نفت‌خیز؛ 3ـ کاهش واردات کشورهای نفت‌خیز از کشورهای صنعتی؛ 4ـ ایجاد بحرانهای سیاسی در کشورهای نفت‌خیز به دلیل عدم اجرای پروژه‌ها؛ 5ـ کاهش قدرت وام‌دهی بانکهای بین‌المللی؛ 6ـ کاهش کمک و وام اقتصادی به کشورهای بسیار فقیر توسط اوپک؛ 7ـ مناسب‌تر شدن موازنه پرداختی کشورهای بسیار فقیر به دلیل ارزانی بهای نفت؛ 8ـ افزایش بدهی کشورهای بدهکار اوپک مانند اندونزی و الجزایر و نیجریه؛ 9ـ ضربه شدید به تلاشهای اقتصادی که به دلیل ارزانی نفت به‌وجود آمده است؛ 10ـ کاهش میزان ثروتهای انباشته شده کشورهای صادرکننده نفت؛ در صورت افزایش بهای نفت: 1ـ درآمد نفتی گسترده‌ای به کشورهای نفت‌خیز وارد میشود؛ 2ـ با رشد ذخایر ارزی، بر واردات کشورهای نفت‌خیز افزوده شده و سبب رونق اقتصادی کشورهای صنعتی میشود؛ 3ـ افزایش خرید تسلیحاتی ـ نظامی کشورهای دارای نفت؛ 4ـ پروژه‌های گوناگونی از سوی کشورهای دارنده نفت به کشورهای صنعتی واگذار میشود؛ 5ـ کشورهای بسیار فقیر و بدون نفت به شدت ضربه می‌خورند؛ 6ـ پس از مدتی نوسانات اقتصادی بسیار شکل گرفته و به کشورهای نفتی صدماتی وارد میشود؛ 7ـ بانکهای بین‌المللی نیز قدرت وام‌دهی بیشتری خواهند داشت؛ (مدنی؛ 1363، ص 21) آنچه در بالا اشاره شد؛ گذری کوتاه بر پیامدهای افزایش و کاهش بهای نفت در کشورهای نفت‌خیز بود.
اگر بخواهیم این مهم را بطور اساسی و با ژرف‌اندیشی بررسی نماییم؛ ضروری است که اثرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کاهش بهای نفت را بر کشورهای نفت‌خیز به ویژه هموندان اوپک ارزیابی نماییم.
(اثرات سیاسی، ص 4 ) در پیوند با پیامدهای کاهش بهای نفت بر وضعیت اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این کشورها، می‌توان آنها را بدین شیوه بخش‌بندی نمود: پیامدهای اقتصادی الف: کاهش هزینه‌های عمرانی و جاری 1ـ توقف و یا کند شدن اجرای پروژه‌های عمرانی و ملی: این شیوه افزون بر این که بر نرخ رشد اقتصادی این کشورها و روند توسعه در کشورهای منطقه بازتاب منفی دارد، سبب کاهش و یا توقف رشد اشتغال در این کشورها میشود که خود آثار سیاسی و اجتماعی ویژه‌ای به همراه دارد."
(
, 
, 
)
