جهانی شدن؛ إجبار یااختیار؟ مقاله

جهانی شدن از ابعاد و زوایای مختلفی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تفاوت جهانی شدن و جهانی‌سازی، از جمله موضوعاتی است که می‌تواند محور طرح مباحث جدیدی در این رابطه باشد. این نوشتار در پی آن است تا تفاوت دو اصطلاح یاد شده را تحت عنوان دو قرائت یا برداشت از جهانی شدن، مورد دقت قرار داده و ابعاد، آثار و لوازم هر یک را به شکلی مستند بررسی کند و جمع‌بندی مناسبی از این بحث در اختیار خوانندگان بگذارد.

"(1) راهبردها پس از تبیین این نکته که امروز در سطح جهان تنها دو تمدن اسلامی و تمدن غرب، از ظرفیت و کارامدی لازم برای جهان‌شمولی یا جهانی سازی برخوردارند، اکنون باید به این پرسش اساسی پاسخ داد که مسلمانان برای دست یافتن به اهداف جهانی خویش، چه راهبردهایی را باید انتخاب کنند؟ یعنی آیا کشورهای اسلامی می‌توانند در مقابل جریان جهان شمولی اقتصادی، فرهنگی و تکنولوژیکی امروز که ادامه سلطه‌گرایی گذشته است سکوت اختیار کرده و بی‌تفاوت بمانند و در نتیجه بیش از پیش در نظام جهانی استکباری ادغام شوند یا این که باید با اتحاد و وحدت و واقع‌شناسی به جای واکنشهای آنی و فعالیتهای متفرقه، به مقاومت در برابر تهاجمات دنیای غرب پرداخته و طرحی نو برای جهانی سازی بر پایه اصول و ارزشهای دینی ارائه کنند؟ در این رابطه برای آشنایی با ابعاد و جوانب این موضوع، می‌توان نگاهی اجمالی به سیاستها و خط مشی‌هایی انداخت که امروز آمریکا برای سلطه بر جهان در پیش گرفته است. همه اروپایی بودند ولی امروز دانشگاه‌های آمریکایی قبله اهل علم و فلسفه جهان اعم از شرق و غرب شده است؟» (1) مقاومت فرهنگی در قبال پدیده جهانی سازی یا آمریکایی‌سازی، مفهوم عام و گسترده‌ای است که همه حوزه‌های ایدئولوژیک و تکنولوژیک را در بر می‌گیرد؛ یعنی جهان اسلام علاوه بر دفاع از مبانی فکری و فلسفی و باورها و ارزشهای دینی خود (که به بعد ایدئولوژیک جهانی شدن مربوط می‌شود) در راستای «اسلامی کردن علوم انسانی و تجربی» و ارائه روشها، فنون، ساختارها، شاخصها و به طور کلی الگوهای جدید تولید و توسعه (که به بعد تکنولوژیک جهانی شدن ارتباط می‌یابد) نیز باید گامهای اساسی بر دارد و این همان موضوع بسیار مهمی است که مقام معظم رهبری، اخیرا از آن به عنوان «جنبش نرم‌افزاری» یاد کرده و ضرورت انجام آن را در نظام اسلامی مورد تأکید قرار داده‌اند: «انقلاب اسلامی آمد تا هم «فرهنگ خفقان و سرجنباندن و جمود» و هم «فرهنگ آزادی بی‌مهار و خودخواهانه غربی» را نقد و اصلاح کند..."