چکیده:
تدوین و چاپ کتابهای درسی با تاسیس مدارس جدید در ایران عهد قاجار آغاز گردید و یکی از جلوه های اصلاحات اجتماعی مشروطیت و دوران پس از آن به شمار می آید. هدف این نوشتار، بررسی روند تکوین کتابهای درسی، بویژه در اصفهان است.
جامعه آماری پژوهش تمامی کتابهای درسی از آغاز تا پایان دوره پهلوی است که در اصفهان تهیه شده اند و پژوهشگران تلاش نموده اند با مراجعه به کتابخانه ها، موزه ها و مجموعه های اختصاصی، به روش اسنادی (Documentary) و مطالعه روندی (Trend study) چگونگی تدوین و عوامل موثر بر کیفیت و کمیت کتابهای درسی را توصیف تاریخی نمایند.
این بررسی ضمن معرفی نمونه های کمتر شناخته شده، نشان می دهد که اصفهان یکی از مراکز تالیف و چاپ کتابهای درسی در ایران و از نخستین شهرهایی بوده که با داشتن چاپخانه های معتبر و نویسندگان زبردست، در این زمینه بسیار کوشا بوده است.
خلاصه ماشینی:
">1-چگونگی چاپ کتابهای درسی در اصفهان برای کسانی که امروزه از نزدیک دستگاههای مجهز چاپ را مشاهده کردهاند و دیدهاند که تصاویر رنگی با چه سهولت و کیفیت بالایی حتی در شمارگان میلیونی به چاپ میرسند،بسیار دشوار است باور کنند که تا چند دههء قبل امر چاپ چه کار پیچیده و پر دردسری بود و به طبع رساندن یک صفحهء معمولی کتاب و یا روزنامه به روش چاپ سنگی چه اندازه مهارت و دقت لازم داشت.
این کتاب نیز در 23 صفحه به خط خوش نستعلیق سید حسن بدری با کاغذ و چاپ متوسط و جلد مقوایی به چاپ رسید و اگرچه سال چاپ آن معلوم نیست،ولی نظر به این که هر دو کتاب مکمل یکدیگر برای آموزش ریاضیات در سالهای سوم تا ششم ابتدایی بودهاند،به احتمال چاپ آن در سال 1333 ق.
در سالهای بعد نویسنده محتوای همین کتاب را با اندکی تغییر با نام انشای مفید جدید مخصوص دانشآموزان سوم و چهارم و پنجم دبستان برای طبع به کتابفروشی کمالی سپرد و چاپ یازدهم آن هم با جلد کاغذی و تجدید نظر در«اتحادیه مطبوعات اصفهان»به طبح رسید که در سار شهرها نیز نمایندهء فروش داشت.
اینک با اشاره به این نکته که با سپری شدن یک دهه از پایان جنگ جهانی دوم کتابهایی با کیفیت بمراتب مطلوبتر در اصفهان انتشار یافت،فهرست کوتاهی از کتابهای درسی این سالها ارائه میگردد: -تعلیمات دینی یا راه سعادت؛نوشته مرتضی نوری زیر نظر شیخ حبیب الله فضایلی از روی آخرین برنامه وزارت فرهنگ برای کلاسهای چهارم تا ششم دبستان تهیه گردید."