خلاصه ماشینی:
"سخن اول پیش از 15 خرداد 1342 دو نهضت مهم و تاریخی در ایران رخ نمود:مشروطه و ملی شدن صنعت نفت.
از آن جمله است؛1-در سطح رهبری:جدا شدن رهبران از نهضت و ناتوانی یا عدم امکان بازگشت آنان به رهبری،جایگزین نشدن رهبران جدید،و از همه مهمتر تفرق اختلاف بین آنان؛2-در سطح تودهها:مشارکت کم دوام،پایداری موقت و برخورداری محدود از دانش سیاسی-اجتماعی؛3-در سطح سیاسی:تغییرات محدود(رفرم)و نه دگرگونی کامل(انقلاب)از مشخصات دو نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت به شمار میروند.
شاه بارها از هر دو پدیده که یکی با محتوایی سیاسی و دیگری با ماهیت اقتصادی در صدد تحدید سلطه داخلی و خارجی بودند،با نیکی یاد میکرد!قیام 15 خرداد اما،در عین مشابهتهایی که با دو نهضت پیش گفته دارد،از چند تفاوت آشکار نیز برخوردار است.
»ماهیت دیگرگون قیام 15 خرداد نسبت به دو نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت،تنها عاملی است که توانست آن را منشأ پیدایش حرکت بعدی(انقلاب اسلامی)قرار دهد."