چکیده:
مهمترین عامل سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) ،شرکتهای فراملیتی هستند. ذهنیت منفی نسبت به سرمایهگذاری کشورهای خارجی در کشورمان که از تجربه ناموفق تاریخی در این زمینه ناشی میشود،موجب قطع همکاری کشور با شرکتهای فراملیتی(به جز در زمینههای خاص مانند نفت)شده است.این درحالی است که در سالهای اخیر،بسیاری از کشورها از سرمایهگذاری مستقیم خارجی که از مزیتهای بسیاری نسبت به انواع دیگر سرمایهگذاری برخوردار است،برای توسعه و پیشرفت کشور خود استفاده کردهاند.تجربه موفق برخی از کشورهای درحال توسعه مانند چین،کره جنوبی و هند که در بیست سال اخیر توانستهاند با اتخاذ سیاستهای مناسب،اهداف توسعه طلبانه شرکتهای فراملیتی را بر هدف توسعه کشورشان منطبق کنند،به روشنی گویای این واقعیت است. در این مقاله ضمن معرفی شرکتهای فراملیتی و جایگاه آن در تجارت جهانی،با توجه به روندهای اخیر،به تشریح نقش آنها در رشد برخی از شاخصهای مهم توسعه مانند سرمایهگذاری،کمیت و کیفیت اشتغال و رقابت پذیری بحث نیز برخی از راهکارهای ممکن برای بهرهگیری از این شرکتها برای توسعه کشورمان مطرح گردیده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ضمن معرفی شرکتهای فراملیتی و جایگاه آن در تجارت جهانی،با توجه به روندهای اخیر،به تشریح نقش آنها در رشد برخی از شاخصهای مهم توسعه مانند سرمایهگذاری،کمیت و کیفیت اشتغال و رقابت پذیری بحث نیز برخی از راهکارهای ممکن برای بهرهگیری از این شرکتها برای توسعه کشورمان مطرح گردیده است.
2 از نظر پارهای از متفکران،پیدایش این شرکتها،ادامه همان روندی است که سرمایهداران را،از طریق رقابت آزاد،به سوی استفاده از منابع ارزان مواد اولیه و نیروی کار ارزان در کشورهای توسعه نیافته کشاند،تا از یکسو،مواد اولیه مورد نیاز صنایع خود را تامین کنند و از سوی دیگر بازارهای این کشورها را برای فروش محصولات خود به دست آورند.
این سیاستها در دو بخش افزایش رقابت پذیری صادرات و توسعه کمی و کیفی اشتغال ارائه شده است: الف)افزایش رقابت پذیری صادرات:روند روبه رشد آزادسازی اقتصاد و نزدیک شدن زمان پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی (WTO) ،درعینحال عقب ماندگی صنایع کشورمان از فناوری روز دنیا که به تدریج طبق تحلیلهای ذکر شده در بخش«مفهوم جدید رقابت پذیری صادرات»میتواند کاهش سهم صادرات کشور در جهان را به همراه داشته باشد و همچنین تنگتر شدن عرصه رقابت به علت حضور کشورهای تولیدکننده محصولات ارزانتر،لزوم همکاری با شرکتهای فراملیتی و جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی را به منظور تولید محصولات قابل رقابت در سطح جهان گوشزد میکند.
اگرچه اشتغال مستقیم به وسیله شرکتهای فراملیتی قابل توجه نیست،ولی این شرکتها از طریق اشتغال غیرمستقیم و همچنین ایجاد مناطق عملیات صادرات و سرمایهگذاری در آنها،فرصتهای زیادی را میتوانند برای ایجاد اشتغال در کشور به همراه داشته باشند.
علیرغم سهم قابل توجه شرکتهای فراملیتی در تولید کالا این شرکتها تنها سه درصد نیروی کار جهان را در اشتغال خود دارند.