چکیده:
حقوق و آزادی سیاسی در جوامع امروز به لحاظ نظری و علمی با چالشهای زیادی مواجه است و در نظر اندیشوران مسلمان نیز مورد اختلاف نظر جدی قرار گرفته است:به طور کلی میتوان نظر مساعدی را از منابع اصیل اندیشه دینی در این زمینه استنباط کرد.به نظر میرسد قرآن کریم و سنت نبوی و علوی(علیهما السلام)آزادی را در دو بخش«آزادی»در«حکومت»و«آزادی از حکومت»بر میتابد.در بخش اول حق انتخاب حاکمان و مشارکت در تصمیمگیریها و در بخش دوم حق نظارت،حق نصیحت،حق اعتراض(امر به معروف و نهی از منکر)و حق قیام به واسطه آیات قرآن و سنت قابل اثبات است؛اگرچه حدود ویژهای نیز برای استفاده از این حقوق وجود دارد که مهمترین آنها صدق و رعایت حریم خصوصی دیگران است.
خلاصه ماشینی:
"در بخش اول حق انتخاب حاکمان و مشارکت در تصمیمگیریها و در بخش دوم حق نظارت،حق نصیحت،حق اعتراض(امر به معروف و نهی از منکر)و حق قیام به واسطه آیات قرآن و سنت قابل اثبات است؛اگرچه حدود ویژهای نیز برای استفاده از این حقوق وجود دارد که مهمترین آنها صدق و رعایت حریم خصوصی دیگران است.
ک:هاشم نمعروف الحسنی،6041 ق:1،525) در تاریخ اسلام مصادیق متعددی از اعتراضات مردم به حاکمان حتی به پیامبر اکرم(ص)و امیر مؤمنان(ع)نقل شده است؛گرچه به جهت مبانی کلامی شیعه و با عنایت به عصمت آن دو بزرگوار از گناه،وجهی برای امر به معروف و نهی از منکر نبوده است،ولی با این همه حکومت اسلامی آن قدر این مسئله را طبیعی قلمداد میکرد که مردم به خود اجازهء اعتراض آزادانه را میدادند.
»(حرانی،3631: 542) قرآن کریم در آیات متعددی به مبارزهء با ظلم اشاره کرده است،این آیات در قرآن کریم بسیار است که به موارد محدودی اشاره میشود: «و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احداهما علی الاخری فقاتلوا التی تبغی حتی تفیی الی امر الله و اگر دو طایفه از مؤمنان با هم بجنگند،میان آن دو را اصلاح دهید،و اگر[باز]یکی از آن بر دیگری تعدی کرد،با آن[طایفهای]که تعدی میکند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد.
این شیوه در سورهء حجرات ذکر شده است: «و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احدیهما علی الاخری فقاتلوا التی تبغی حتی تفیء الی امر الله فان فائت فاصلحوا بینهما بالعدل و اقسطوا ان الله یحب المقسطین؛ و اگر دو طایفه از مؤمنان با هم بجنگند،میان آن دو را اصلاح دهید،و اگر[باز]یکی از آن دو بر دیگری تعدی کرد،با آن[طایفهای]که تعدی میکند بجنگید تا به فرمان خدا بازگردد."