خدای اسپینوزا: بررسی فلسفی مقاله

"اما این دیدگاه‌"فوق العاده بنیادی‌"چیست؟در نزد هیوم، اشیاء صرفا در جهان خارج حادث می‌شوند:کتری‌ها وقتی حرارت می‌بینند می‌جوشند و این تمام مطلب است- رشته‌ای از نظمهای بی‌روح که‌"بنیاد نهایی‌"آنها-اگر چنین بنیادی وجود داشته باشد-به نحوی است که ما نمی‌توانیم چیزی دربارهء آنها بگوییم. شاید اینطور باشد ولی از آنجا که در طرح اسپینوزا دربارهء اشیاء، هر چیز هرچند کم اهمیت،اتفاق بیفتد حالتی از آن‌ تمامیت است که خدا یا طبیعت نامیده می‌شود و به‌هرحال‌ این حالت که بنا به فرض،زندگی مسیح تجلی خاص الهی‌ بوده است همواره مبهم باقی خواهد ماند. البته نظام اسپینوزا مسائل‌ دشواری از تحلیل فلسفی و در واقع تاریخ‌نگاری فلسفی را پیش‌رو می‌نهد و البته میسن نیز حق دارد تا پاسخ‌های‌ آسان قایلین به دیدگاه‌"تقلیلی‌"را رد و انکار کند اما وقتی‌ عناصر گوناگون اندیشهء اسپینوزا یک جا لحاظ شود وظیفهء یک نقاد فلسفی این است که ارزش مطالعهء آن‌ اندیشه را وارسی کند و معنای حاصل از کل آن اندیشه را مورد بررسی قرار دهد."