چکیده:
سرزمین ایران از دیرباز شاهد حضور مسیحیان (بهویژه نسطوریان) بوده است. تا پیش از پنج سده قبل،
تعامل ایرانیان با مسیحیان، که بسیاری از آنان ایرانی بودهاند، بیشتر تعامل اقتصادی و معیشتی و کمتر تعامل
سیاسی دینی بوده است. از پانصد سال پیش تا کنون که به تبع شکلگیری عملی استعمارگری، ارتباط بیشتر
ملل و نحل ضرورت یافته، مذهب و عقاید دینی از جایگاه ویژهای برخوردار شده است تا جایی که در قرون
اخیر، استعمار تلاش کرده است از این راه، برایپیشبرد اهداف استعماری خود بهره ببرد. به همین دلیل،
نهادهایی که مذهب و عقاید را نمایندگی میکردند، از جمله دستگاه کلیسا، بیش از پیش رنگ سیاسی به خود
گرفته و به موازات توسعه و گسترش استعمارگری، فعالیت آنها نیز پیچیدهتر شده است. این نوشتار در صدد
پرداختن به ماهیت، شیوه و گستره فعالیت برخی از مبلغین مذهبی سیاسی از سه قرن پیش تاکنون میباشد.
خلاصه ماشینی:
"(1) 3) فعالیتهای رابرت بروس 1ـ3) ورود به ایران و اقدامات اولیه انجمن تبلیغی کلیسا با توجه به ساختار مذهبی ایران مبنی بر حاکمیت غالب اسلام و تعصب مسیحیان بومی و سایر اقلیتهای دینی در حفظ آیینهای خویش، مایل بود بخش عمده فعالیتهای تبلیغی خود را در سرزمینی چون هندوستان متمرکز کند تا از این طریق تا حدودی تحت حمایت نیروی استعماری انگلیسی حاکم بر آن منطقه، قرار گیرد و در ضمن، به تغییر کیش اهالی بومی آن سرزمین که به این امر مستعدتر و متمایلتر بودند، بپردازد.
بروس طی پنج سال اقامت خود در ایران، علاوه بر انجام امور خیریه که در نهایت برای جلب توجه اهالی اصفهان و جلفا نسبت به فعالیتهای هیئت تبلیغی بود، امر تبلیغ و ترویج آرا و عقاید مسیحیت پروتستان را نیز بر عهده داشت.
کلارا رایس از سیاحان و وابستگان به انجمن تبلیغی کلیسا نیز در کتاب خود به نام «زنان ایران و رسوم آنها» به مواردی از این مهاجرتها اشاره کرده، یادآور میشود که برخی دختران دانشآموز در مدارس هیئت برای تحصیل پزشکی و سایر علوم، به ایالت متحده آمریکا، هندوستان و انگلستان میرفتند.
اگرچه این سرودها در چارچوب آهنگهای اروپایی ساخته شده و برای شنوندگان شرقی تا حدی نامأنوس بود، اما انجمن تبلیغی کلیسا در اقدام بعدی در سال 1327 ق / 1928 م، و مقارن با سالهای پایانی دوره قاجاریه، کتابی مشتمل بر 31 سرود به زبان فارسی و با آهنگهای شرقی چاپ و منتشر کرد و به این ترتیب، یکی از مهمترین ابزار تبلیغ مبلغان این هیئت را در اختیار آنان قرار داد."