چکیده:
درحالیکه پارادایم مسلط در تحلیلهای جامعهشناختی،با طرح«سؤالاتی از جنس چرایی»یا تبیینی و با تأکید بر اندازهگیری،عینیت، پیشبینیپذیر و مداخلهء بهتر و کاراتر در مسایل اجتماعی،آنها را همچنان کموبیش امری داده شده،کمی و عینی تلقی میکند، این مقاله ضمن تأکید بر ماهیت ذهنی،تعریفی،مبتنی بر اقامهء دعوی و برساختگرایانهء مسایل اجتماعی،بهطور مشخص از فرایند پزشکی شدن مسایل اجتماعی سخن میگوید.با الهام از برخی جامعهشناسان برساختگرا،این مقاله در پی آن است که تا چه حد طرح «سؤالاتی دربارهء فرایند و چگونگی»تعریف،سنخبندی و برساخت مسایل اجتماعی فی نفسه میتواند برای علم جامعهشناسی و قضایای برخاسته از آن اساسی باشد.با اتخاذ چنین رویکردی،مقاله میکوشد نشان دهد که در یک سدهء گذشته چگونه یا به چه رویهها و سازوکارهایی شمار زیادی از مسایل،تجربیات و وقایع حیاتی انسان که زمانی نرمال و عادی تلقی میشدند و یا در حیطهها و علوم غیر پزشکی تعریف و مدیریت میشدند،وارد قلمرو اقتدار،تعریف و مداخله پزشکی شدهاند؛فرایندی که در این مقاله«پزشکی شدن جامعه»نامیده شده است.در نهایت،این مقاله برای اولین بار استعارهء جامعهشناختی«بازی پزشکی شدن»را به منظور ارائهء تصویری راستین از ماهیت پدیدهء پزشکی شدن و تحولات احتمالی آن مطرح میکند.
خلاصه ماشینی:
"پژوهشنامه علوم انسانی:شماره 35،بهار6831«423-982» Human Sciences:No. 53, Spring 2007ẓ93-128Ẓ پزشکی شدن به مثابه بازی:تحلیلی بر برساخت اجتماعی مسایل انسانی *محمود قاضی طباطبائی دانشگاه تهران **ابو علی ودادهیر دانشگاه تبریز ***علیرضا محسنی تبریزی دانشگاه تهران چکیده درحالیکه پارادایم مسلط در تحلیلهای جامعهشناختی،با طرح«سؤالاتی از جنس چرایی»یا تبیینی و با تأکید بر اندازهگیری،عینیت، پیشبینیپذیر و مداخلهء بهتر و کاراتر در مسایل اجتماعی،آنها را همچنان کموبیش امری داده شده،کمی و عینی تلقی میکند، این مقاله ضمن تأکید بر ماهیت ذهنی،تعریفی،مبتنی بر اقامهء دعوی و برساختگرایانهء مسایل اجتماعی،بهطور مشخص از فرایند پزشکی شدن مسایل اجتماعی سخن میگوید.
پزشکی شدن جهانی،همچنین این سؤال کلیدی را مطرح میکند که«چگونه در سطح جهانی دعاوی،تعاریف،اصطلاحات، مدلها و سنخبندیهای پزشکی از مسایل و رفتارهای اجتماعی و تجربیات و وقایع طبیعی زندگی(برای مثال،مسألهء چاقی)شکل میگیرند و در قالب طرحوارهها،برنامههای کاری، پروتکلها،استانداردها،بروشورها و بیانیهها و عمدتا توسط سازمانها و عاملیتهای جهانی و بین المللی تدوین،توزیع،مشروعیتسازی و نهادینه میشوند؟» همچنین نگاهی دقیقتر به دانش و منابع مربوط به پزشکی شدن،گویای آن است که پزشکی شدن فرایندی چند مرحلهای است.
Conrad 1992]1980[; Conrad 1992) با توجه به اینکه پزشکی شدن ماهیت فرایندی و تعریفی دارد و پدیده دوطرفه یا دو بعدی محسوب میشود(هم پزشکی شدن و پزشکیزدایی)،مدل متوالی کانراد و اشنایدر میتواند در مورد روی دیگر سکه یعنی فرایند پزشکیزدایی نیز مصداق پیدا کند که با فرض تحقق آن به جای یک مدل متوالی نیمرخ-گونه میتوان از یک مدل ترکیبی یا چرخه کامل و تمام رخ متوالی برای نشان دادن فرایند توسعه پزشکی شدن/پزشکیزدایی مسایل اجتماعی یا رفتارهای انحرافی سخن به میان آورد(نمودار 1)."