چکیده:
برای تبین انواع گوناگونی برشمردهاند.این جستار ضمن بررسی برخی از این انواع مانند تبیین علمی و تبیین عادی یا غیرعلمی،تبیین ناقص یا جزئی و تبیین کامل یا تمام،تبیین علی و تبیین غیرعلی،تبیین کارکردی،تبیین غایتشناختی و...مهمترین نظریههای تبیین علمی را مطالعه میکند. رایجترین نظریهای که آغازگر بحث جدی تبین در قرن بیستم بود،نظریهء قانون فراگیر تبیین،شامل دو الگوی قیاسی-قانونی و استقرایی-آماری است. نقدهایی که در نیمهء دوم قرن بیستم به این نظریه شد،راه را برای نظریههای دیگر گشود.برپایهء این نقدها،الگوهایی برای تبین علمی مطرح شد.از مهمترین این الگوها،یکی الگوی ربط آماری و سلی سمن است که با بیانی از سازوکارهای علی تکمیل شده است و دیگری الگوی وحدت بخشی تبیین که مایکل فریدمن طرح اولیهء آن را ریخت و فیلیپ کیچر آن را شرح و بسط داد.این جستار نشان خواهد داد که چگونه هریک از این الگوهای مختلف از نواقص الگوهای پیشین فاصله میگیرند.
خلاصه ماشینی:
"قانون فراگیر تبیین،شامل دو الگوی قیاسی-قانونی و استقرایی-آماری است.
گزارشی از این تحولات را در چهار دهه تبیین علمی(9891)به دست داده است.
بهطور کلی میتوان گفت که تبیین ناقص تبیینی است که پارهایاز عوامل مربوط را حذف میکند و تبیین کامل تبیینی
طبق این الو تبیین کردن رویدادی خاص عبارت است از ذکر قوانینی کلی و
باشند،این تبیین مطابق تعریف هیوم از علیت که مستلزم این است که علت بر معلوم
ماهیت این نوع تبیین-مثلا اینکه آیا علی است،یا نه،همچنان وجود دارد
نظریهء قانون فراگیر نظریهای است که الگوی تبیین علمی را شامل دو الگوی قیاسی-
قانونی و استقرایی-آماری میداند و مدعی است که همهء تبیینهای علمی در دل این
از آنجا که نظریهء اندراجی تبیین مستلزم این است که تبیینگر دستکم متضمن
صورت کلی الگوی تبیین استقرایی-آماری را میتوان به شکل زیر بیان کرد:
اما نکتهء حائز اهمیت این است که تبیین قوانین تجربی-خواه مطابق الگوی
حاکماند،این تبیین را مطابق الگوی قانون فراگیر تکمیل کند،اما این اطلاعات تکمیلی
لب نقد اسکریون این است که الگوی قانون فراگیر از نشان دادن اینکه چگونه
بیانی از سازوکارهای علی تکمیل شده است و دیگری الگوی وحدتبخشی تبیین که
الگوی آماری همپل مستلزم قوانینی با احتمالات بالا برای رویدادهای مورد تبیین بود.
سمن نشان داد که تبیین علمی مؤثر سازوکارهای علی را نیز مشخص میسازد.
این تصور که تبیین علمی عبارت است از نشان دادن اینکه پدیدههای به ظاهر مجزا از
وسلی سمن نیز شرح یپیچیده از تبیین علی ارائه میکند که مستلزم تمایز سه جنبه از علیت"