چکیده:
<P>نااطمینانی صادرات نفت معمولا به گونهای است که اغلب بخشهای تولیدی کشور را تحت تأثیر قرار میدهد.این موضوع مختص ایران نبوده،بلکه اغلب کشورهای صادرکننده نفت با این وضعیت مواجه میباشند.به همین دلیل بسیاری از این کشورها برای مقابله با نوسانات نفتی و زیانهای ناشی از آن،اقدام به ایجاد حساب یا صندوق ارزی نفت تحت عناوین متفاوتی نمودهاند.در ایران نیز برای مقابله با آثار زیانبار نوسانات نفتی و نااطمینانی در درآمدهای نفتی،چنین صندوقی تشکیل گردیده است.در این مقاله از یک طرف به بررسی سابقهء صندوق ارزی نفت در کشورهای مختلف و از طرف دیگر به بررسی زیانهای ناشی از نااطمینانی درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی میپردازیم.بدین منظور از یک تابع تولید که برحسب نرخ رشد بیان شده است،استفاده میکنیم.در چنین تابعی،نرخ رشد تولید ملی،تابعی از رشد نیروی کار و سرمایه است.اما از طرف دیگر نرخ رشد سرمایه که به نوعی وضعیت سرمایهگذاری خصوصی و دولتی را نشان میدهد وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارد.بدین ترتیب ابتدا نااطمینانی درآمدهای نفتی اندازهگیری میشود و سپس اثر آن بر رشد اقتصادی،از طریق تأثیری که بر نرخ رشد سرمایه دارد،اندازهگیری میشود.نتایج حاصله نشان میدهد که نااطمینای درآمدهای نفتی،اثر منفی و کاملا معناداری بر رشد اقتصادی طی دورهء 79-1345،داشته است.</P>
خلاصه ماشینی:
"براساس این ماده قانونی اهداف دولت از ایجاد حساب ذخیرهء ارزی به شرح ذیل است: -ایجاد ثبات در میزان درآمدهای ارزی از صدور نفت خام در برنامه پنج ساله سوم؛ -تبدیل داراییهای حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایر؛ -سرمایهگذاری و امکان تحقق فعالیتهای پیشبینی شده در برنامه پنج ساله سوم؛ مکانیسم طراحی شده برای تأمین ملی این حساب بدین ترتیب است که میزان درآمد دولت ناشی از صادرات نفت خام-جدول 8 پیوست قانون برنامه سوم و جدول 2 برنامه چهارم که بر اساس تعیین قیمت مرجع برای نفت خام و پیشبینی میزان صادرات در طول دوره برنامه میباشد- پیشبینی میگردد و رد طی سال پس از تحقق میزان واقعی درآمد حاصل از صادرات نفت،ما زاد درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به ارقام پیشبینی شده در برنامه سوم-بند الف ماده 06-در حساب ذخیره ارزی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نگهداری میشود.
طی دوره 97-7431 متوسط متغیرهای مورد بررسی عبارتند از: (به تصویر صفحه مراجعه شود) حال اگر از معادلهء دوم بجای K در معادله اول قرار داده و سپس بجای متغیرها،مقدار متوسط آنها را قرار دهیم رابطه زیر به دست میآید: (به تصویر صفحه مراجعه شود) بنابراین،اگر متوسط نااطمینانی درآمدهای نفتی را در معادله فوق قرار دهیم،متوسط نرخ رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت به دست میآید که برابر با 5/21 میباشد.
اگر این محاسبات را برای دوره 97-8531 انجام دهیم مقدار اضافه تولیدی که در سال 9731 میتوانستیم به دست آوریم حدود 3 برابر ارزش صادرات نفت در سال 9731 بود،بدین ترتیب اگر صندوق ذخیره ارزی در دورهء بعد از انقلاب ایجاد میشد،میتوانست چنین منافعی را در پی داشته باشد که در دورههای طولانیتر، مقدار آن بیشتر خواهد بود."