چکیده:
تأثیر و تأثر فرهنگها امری واقعی و پذیرفته شده است.تمامی تأثیرها از ناحیه فرهنگ غالب،صورت میپذیرد.فرهنگی غالب است که با طبع و فطرت انسان سازگاری بیشتری داشته باشد و از سویی نسبت به زمان انعطافپذیر و پویا باشد.ادب عربی به معنای اخص که در فرهنگ عربی از جایگاه مهمی برخوردار بوده و در راستای این تأثیر و تأثر دارای سیر صعودی و نزولی جدی است.در بین همه عوامل مؤثر، ظهور اسلام تأثیری عمیق در اندیشه و لفظ شعر عربی داشته است.این تأثیر در دورهء عباسی بیشتر در عرصهء تفکر و اندیشه ظاهر است و در دورهء پس از سقوط بغداد بیشتر در عرصهء قالبهای لفظی مورد کاوش قرار گرفته است.با توجه به اینکه ابن نباته در تاریخ ادبیات در زمره شعرای دورهء سقوط قرار گرفته است،بررسی تأثیر قرآن در شعر او میتواند درهمتنیدگی قرآن و شعر عربی را بازگو نماید.
خلاصه ماشینی:
او در یکی از ابیات میگوید: علیک من الملائک کلّ وقت صلاة فی الجنان لها اداء این بیت با اقتباس از آیه "انّ اللّه و ملائکته یصلون علی النبی یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلّموا تسلیما" (احزاب65/)سروده شده است که در آن شاعر خبر میدهد که ملائک در بهشت پیدرپی بر پیامبر(ص)درود میفرستند.
(آیهء 8 سورهء صف) ابن نباته زیبایی ابن فضل الله را چندان متفاوت با زیبایی یوسف نمیداند و با توصیفی زیبا به داستان پیراهن یوسف اشاره میکند و میگوید:خون دل شاعر بر رخسار محبوب نشسته است و البته این خون،ساختگی و دروغ نیست.
فقلت تبت ید خذلاننا و جاء نصر الله و الفتح آیات مورد اقتباس: تبت یدا ابی لهب و تب (سورهء مسد1/) و اذ جاء نصر الله و الفتح (سورهء نصر1/) ابن نباته در یکی از سوردههای خویش،به سبک معرّی در باب زهد و دوری از دنیا از ظاهر آیه سورهء بلد بهره گرفته است.
آیهء مورد اقتباس: یا ایها الانسان انّک کادح الی ربّک کدحا فملاقیه (آیهء 6 سورهء انشقاق) شاعر در مدح علاء الدین بن اثیر،خدای را تسبیح میکند که نور درخشان او را در میان مردم تابانده است.
لما رای الظبی طرف حبی شکا الی الحسن و استعاذا و قال جفن له سقیم یا لیتنی مت قبل هذا آیهء مورد اقتباس: "قالت یا لیتنی مت قبل هذا و کنت نسیا منسیا" (آیهء 33 سورهء مریم) ابن نباته در یکی از مؤیدات با تصویر معشوقههای مجازی چهرههای آنان را "ناضره"شاداب،توصیف نموده است و میگوید:چشم به سوی آنها نظارهگر است.