خلاصه ماشینی:
"نگارنده در اهمیت این دوره از تاریخ اسلام می نویسد: اساسی ترین مسئله مورد اختلاف میان پیروان دو مذهب تشیع و تسنن, امامت و جانشینی رسول خداست, که از همان لحظه های پایانی زندگی آن حضرت و در کنار بسترش آشکار شد, اما مسائل دیگری نیز میان پیروان این دو مذهب اسلامی اختلافی بوده است; از جمله: ماجرای شورش برخی قبایل عرب علیه حکومت مدینه, بعد از وفات پیامبر(ص).
منظور ایران فرهنگی است, نه ایران جغرافیایی و نه ایرانی که ما امروزه می شناسیم… همه ویژگی های فکری و خصلتی بسیار کهن,, در عرفان ایران, و عصاره اش در دیوان حافظ تجلی می کند: آسمان گرایی, آرمان جویی, کلیت خواهی, زیباپرستی و جاویدطلبی… آن چه در تأمل خود به آن نظر داشته ام, سه زمینه پایه ای بوده است: یکی سرشت انسان که او آن را با ظرافت کاویده است, دوم تاریخ ایران و ته نشین آن به صورت وجدان ناآگاه قومی, و… روشی که در بررسی غزل ها به کار رفته, این بوده است که نخست وجه صوری هر بیت, یعنی اجزای ترکیب کننده آن, از حرف و صوت و صنعت شعری, در نظر گرفته می شود; آن گاه وجه معنوی بررسی شود که از مجموع ارتباط و برخورد میان آنها چه حاصل و چه معنایی به دست آمده [است]."