چکیده:
در جامعه و عرصهء عمومی ایران مفهوم«فرو پاشی»در معانی مختلفی به کار میرود.این گوناگونی کاربرد موجب ابهام در فهم این مسئلهء خطیر میشود.این مقاله ابتدا در جست و جو از معانی فرو پاشی در عرصهء عمومی سه معنای آن(فرو پاشی به معنای اجتماعی،فرو پاشی به معنای گسست در وحدت ملی و فرو پاشی به معنای سیاسی)را تشخیص میدهد؛سپس با دیدگاه نظری جامعه شناسی سیاسی دولت محور نشان میدهد که چرا کاربرد مفهوم «آشفتگی اجتماعی»به جای مفهوم«فرو پاشی اجتماعی»واژهء دقیقتری است.در این مطالعه در دفاع از مدعیات مذکور با رویکرد تحلیلی-تجربی از شواهد عینی و پژوهشهای میدانی بهره برداری شده است.
خلاصه ماشینی:
به همین منظور،در این مقاله سعی میشود روشن کند که«فرو پاشی»در عرصهء عمومی به چند معنا به کار میرود و در شرایط حاضر کدام معنا از فرو پاشی را باید بیشتر مورد توجه قرار داد؟در پایان با تأسی به مفهوم«اقتدار اخلاقی»امیل دورکیم به عنوان یکی از درمانهای بنیادی خطر فرو پاشی تأکید شود.
طرفه این که اولا سازمانهای مسئول دولتی یکی از وظایف مهم خود را ارائهء آمارهای توصیفی آسیبهای اجتماعی نمیدانند و این نوع آمارها معمولا در دسترس نیست یا محرمانه تلقی میشود؛ثانیا اغلب بررسیهای انجام شده فاقد بررسیهای مقایسهای میان آسیبهای اجتماعی ایران با کشورهای مشابه است به عنوان نمونه نگاه کنیدبه(رئیس دانا،0831).
فرو پاشی ناظر به نابسامانیهای اجتماعی نیست،بلکه گفته میشود با توجه به نارضایتیهای موجود در میان اقوام ایرانی(مانند آذریها،کردها،عربها،بلوچها و ترکنها)به خاطر تبعیضهای فرهنگی،اقتصادی و سیاسی،امکانات جدید هویت یابی در جهان جهانی شده برای اقوام محذوف،فشارهای مستمر بین المللی و حقوق بشری بر حکومت امکان بالا گرفتن بحران در مناطقی چون آذربایجان،کردستان،بلوچستان و خوزستان را زیاد میکند.
علّی و مستقیم و صریحی میان گسترش آسیبهای اجتماعی و رخدادهای سیاسی نمیتوان برقرار کرد،با این همه معمولا در میان جامعه شناسان رایج شده است که برای تبیین رخدادهای غیر منتظرهء سیاسی-اجتماعی در ایران(مثل وقوع جنبشهای اجتماعی یا وقوع انتخاباتی با نتایج غیر منتظره مانند دوم خرداد 67 و سوم تیر 48)به رفتار جمعیتهای معترض که بیشتر در معرض آسیبهای اجتماعی هستند(مثل بیکاران،اعضای خانوادهء معتادان،فقرا و کسانی که احساس بیهودگی و نا امیدی میکنند)ارجاع دهند1.
دربارهء فرو پاشی در معنای دوم چه میتوان گفت؟در دوران مدرن وحدت ملی کثیری از دولت-ملتها در معرض خطر بوده و هست،اما در اوضاع کنونی ایران این خطر از گذشته بیشتر نیست.