چکیده:
یکی از مباحث مهم دورهء کوتاه زند و به ویژه دوران حاکمیت کریمخان زند(3611-3911 ق) تأثیر شرکتهای تجاری اروپایی بر تحولات سیاسی،اقتصادی و اجتماعی ایران این دوره است.این شرکتها و به ویژه شرکتهای هندشرقی انگلیس و هلند که با مرکزیت هندوستان از دوران صفویه فعالیت خود رادر ایران شورع کردند،برای به دست آوردن منافع بیشتر با یکدیگر رقابت میکردند؛گاهی این رقابتها که کمابیش تا دورههای پس از صفویه،افشاریه و زندیه ادامه داشت،بر نهادهای سیاسی اقتصادی ایران تأثیر میگذاشت و در مجموع میتوان گفت که به دلیل سهل انگاری دولتمردان هر دوره در بهرهبرداری درست از این فرصت و ظرفیت،این تأثیر اغل منفی بود.
در این مقاله چگونگی تعامل شرکت هند شرقی هنلد با حکومت کریمخان زند و تأثیر عملکرد این شرکت بر تحولات سیاسی و اقتصادی ایران در این دوره بررسی و تحلیل میشود.
خلاصه ماشینی:
"شد و تا مدتها بر محوریت دو کمپانی تجاری هند شرقی انگلیس و هلند استوار بود به نتیجه نرسید؛
کمپانی هند شرقی انگلیس مایل نبود که نیروی دریایی ایران قدرتمند شود و با این توجیه
فوریهء 1571 به انگلیسیها اعلام کردند که با توجه به اوضاع ایران،میخواهند با ورود اولین کشتی بزرگ خود از بصره که به اروپا میرود تمام اموال کمپانی را بار کنند و از بندرعباس خارج شوند.
حکومت هلندی در مرحلهء جدید تعامل تجاری خود با ایران،وان درهوست را به عنوان نمایندهء رسمی دولت هلند به خارک فرستاد تا در کنار کنیب هاوزن امور را سر و سامان دهد و این امر نشان
در نامههای نمایندهء کمپانی هند شرقی انگلیس در خارک به بصره در این سال گزارشهایی از رسیدن
میرناصر براساس توافقی که با هلندیها کرده بود،میکوشید کشتیهای خود را برای دفاع از منافع آنها به بصره بفرستد،اما به دست فرزند کوچکترش میرمهنا به قتل رسید و
کارها با آنها به شدت برخورد میکند و سپس اجازه داد به بوشهر بازگردند؛اما حاکم بوشهر را در رقابت با هلندیها برای فعالیت تجاری در بندر ریگ دو فرمان از کریمخان دریافت کند.
وود با این اقدام انتظار داشت روند تجارت و استقرار بازرگانان ایرانی را در بندر ریگ که با فعالیت هلندیها رونق یافته بود،به سمت این کمپانی در بوشهر جلب کند.
این امر محقق نشد و هلندیها در اواخر دوران کریمخان تجارت خود را با ایران متوقف و بنادر
کمپانی هلند در به دست آوردن بازار ایران سبب شد که میرمهنا هلندیها را از خارک اخراج کند و به"