چکیده:
نویسنده در این گفتارـ که هدف آن، نشان دادن ریشههای استوار عقیدهی مهدویت در قرآن استـ ابتدا ضرورت رجوع به تفسیر اثری / مأثور برای موضوع خود را ثابت میکند، سپس آیات مربوط به امام مهدی علیهالسلام را که در قرآن آمده، به چند گروه تقسیم میکند: آیات مشترک، آیات متبع و آیات مختص. در هر کدام از این گروهها، آیات قرآنی بر اساس تقسیم چهار بخشی دیگر، مرتب شده است. در این گفتار، فقط آیات مشترک مطرح شده، یعنی آیاتی که به اتفاق کتابهای تفسیری شیعی و سنی، دربارهی امام مهدی علیهالسلام است.در این گفتار مقدمهای در مورد تفسیر اثری آمده و پس از آن 9 آیه، حدود 50 حدیث و سه پیوست توضیحی در مورد آیات و روایات یاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"وجه چهارمـ شیوهی تنظیم این گفتار: در تحقیق حاضر، تمامی آیاتی که در کتب پیشین حدیث یا متون کهن تفسیر مأثور سنی و شیعی، به گونهای با موضوع مهدویت مرتبط شناخته شده بود و نگارنده بدانها دسترسی داشت، گردآوری و در پنج فصل زیر تقسیمبندی گردید: نخستین فصل: آیات مشترکـ یعنی آیاتی که آثار هر دو مکتب، به طور مستقل از یکدیگر، و هر یک بنابر منابع مقبول خود، بر ظهور موعود آخرالزمان، و حوادث پیوسته بدان، تفسیر کردهاند.
ابنحوشب گفت: تفسیر آیه چنین نیست، بلکه آن است که: «إن عیسی ینزل قبل یوم القیامة إلی الدنیا، فلا یبقی أهل ملة یهودی و لا نصرانی إلا آمن به قبل موته و یصلی خلف المهدی» حجاج پرسید: این تفسیر را از کجا آوردهای؟ گفتم: محمدبنعلیبنالحسین ابنعلیبنأبیطالب علیهمالسلام برایم باز گفت: حجاج گفت: جئت بها و الله من عین صافیة (2) دوم.
2. القمی، التفسیر 1 / 158؛ الطبرسی، مجمعالبیان 2 / 137 (منابع شیعی)؛ سلیمان القندوزی، ینابیع المودة / 422 (منبع سنی) که فقط بخش اصلی روایت را به نقل از محمدبنمسلم از امام باقر علیهالسلام آورده است.
مگر استفادهی علمی از آن دریای مواج دانش و بینش به دلیل حیات پدر بزرگوارش، جای استبعاد دارد!؟ 5ـ اگر به دنبالهی اضافی روایت سیوطی نیز نظر کنیم؛ باز نقل اول مناسبتر است؛ زیرا نسبت دادن آن دیدگاه تفسیری به امام باقر علیهالسلام ، بیشتر حجاج را به خشم میآورده، تا اینکه آن را به جناب محمدبنحنفیه، (15ـ 80) منسوب نمایند که از حجاج سرشناستر و کهنسالتر بوده و چه بسا در زمان این گفتوشنود، در جوار رحمت حق میآرمیده است."