چکیده:
زمین عنصر اصلی برای توسعه شهری به شمار میرود.بیشتر کشورهای با اقتصاد پیشرفته،برنامهریزی برای نحوه استفاده از زمین را در رأس برنامههای خود قرار دادهاند. با توجه به این نکته که در هر شهر بیش از 05 درصد مساحت آن به مسکن و ساختمانهای مسکونی اختصاص مییابد و فضاهای مسکونی از نظر وسعت و اهمیت،بیشتر از دیگر کاربریها مانند کاربریهای تجاری،فضای سبز و فضای ارتباطی در حیات شهری ایفای نقش میکنند،کنترل کاربری مسکونی میتواند نقش مهمی در استفادهء بهینه از زمین و ایجاد محیط مطبوع شهری ایفاء کند. امروزه بیشتر دولتها به این باور رسیدهاند که اگر بازار زمین شهری به حال خود رها شود،نمیتواند به تخصیص مؤثر کاربرد زمین منجر شود.مضافا،مالکیت زمین به شکل موزون میان افراد اجتماع توزیع نشده و از شکل استفاده واقعی آن خارج گردیده و تنها جنبههای سودآوری آن مورد توجه قرار میگیرد(کوثری،6731). یکی از ابزارهای مهم کنترل،اعمال ضوابط و مقررات ساختمانی است،چرا که در غیاب سیستم مؤثر کنترل،تخلفات ساختمانی گسترش مییابد؛درحالیکه نظارت بر ساخت و سازهای شهری و هدایت آن از طریق مجاری صدور پروانه،اگر درست و بهطور منطقی انجام پذیرد،میتواند به عنوان یک سازوکار مؤثر در جلوگیری از ساختوسازهای غیر قانونی مؤثر افتد. واقعیت این است که امروزه تخلفات ساختمانی در شهرها،خصوصا شهرهای بزرگ،به تعداد زیاد و با حجم وسیع وجود دارد.بررسی و مطالعه تخلفات ساختمانی به همراه عوامل بهوجود آورنده آن میتواند در شناسایی و متعاقبا اقدام در جهت برنامهریزی برای جلوگیری از آن نقش قاطعی ایفاء کند. در این میان تبریز به عنوان شهری که جامع بیشتر ویژگیهای شهرهای بزرگ کشور میباشد،برای بررسی انتخاب شده است و به دلیل اشتراکاتی چون فشارهای جمعیتی، اقتصادی،افزایش قیمت زمین و روند رو به تزاید ساختوسازهای غیر مجاز با شهرهایی چون اصفهان،مشهد،شیراز و رشت،نتایج بهدست آمده از این بررسی میتواند به شهرهای بزرگ کشور قابل تعمیم باشد.برای حصول این منظور،4221 فقره از پروندههای تخلفات ساختمانی در شهر تبریز(مناطق هشتگانه شهرداری)به روش خوشهای و نمونهگیری ساده انتخاب و بررسی شده است که در مبحث تخلفات به صورت مبسوط مورد بحث قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"جدول 9-توزیع ساختوسازهای خلاف برحسب زمان احداث در مناطق 8 گانه شهرداریهای تبریز در سالهای 87-47 براساس 4221 فقره پرونده تخلف بررسی شده (به تصویر صفحه مراجعه شود) تهیه:مطالعات میدانی (به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار 9-توزیع ساختوسازهای خلاف برحسب زمان احداث در مناطق 8 گانه شهرداریهای تبریز در سالهای 87-47 براساس 4221 فقره پرونده تخلف بررسی شده پیشنهادهایی در جهت رفع و یا کاهش معضل تخلفات ساختمانی با توجه به نتایج حاصل و تجزیه و تحلیل عوامل بهوجود آورنده تخلفات ساختمانی در شهر تبریز،مهمترین پیشنهادهایی که در این خصوص قابل طرح میباشند عبارتند از:1-تقویت قدرت اجرایی شهرداریها از طریق اصلاح پارهای قوانین مربوط به ساختو ساز و تخریب ساختوسازهای خلاف؛ 2-ایجاد هماهنگی بیشتر میان ادارات مرتبط با مسکن و خدمات شهری مانند ادارات ثبت،آبیاری و برق با شهرداری برای جلوگیری از تخلفات ساختمانی؛ 3-مشخص نمودن تکلیف زمینهای باز و بایر و قولنامهای که در حاشیه شهرها فراوان است و وضع قوانین محدودکننده ساختوساز در اینگونه زمینها؛ 4-پیشبینی منابع درآمدی دیگر برای شهرداریها به طوری که شهرداریها به تخلفات، نه به عنوان منبع درآمد بلکه به عنوان یک معضل شهری بیندیشند؛ 5-کم کردن هزینهها و تشریفات مربوط به صدور پروانه ساختمانی و نظارت و اعطای پارهای امتیازات برای کسانی که اقدام به اخذ پروانه میکنند؛ 6-هماهنگی بین نیروهای نظامی و انتظامی و دادگستری با شهرداریها برای مقابله با ساختوسازهای خلاف و برچیدن این ساختوسازها؛ 7-انعطافپذیر ساختن قوانین مربوط به ساختوساز با نیازهای مردم و مطالعه تمایلات و خواستههای مردم در این خصوص؛ 8-متناسب کردن میزان جریمه صادره از کمسیونهای ماده 001 شهرداریها در قبال مالکین متخلف به طوری که با حساب سود و زیان ناشی از تخلفات،به تخلف خود به عنوان منبع سودآوری نگاه نکنند؛ 9-اقدامات تبلیغی و فرهنگی در جهت آگاه کردن مردم از نتایج آنی و درازمدت ناشی از تخلفات در جامعه."