چکیده:
مخروط افکنهء کشکسرای یک مخروط افکنهء بزرگ(44/5 کیلومتر مربع)و کم شیب(1/2 درصد)است که در بخش میانی چالهء تکتونیکی مرند و در ضلع جنوبی آن واقع شده است.حوضهء آبریز تغذیهکننده این مخروط افکنه به نام حوضهء آبریز قره چای، بزرگترین حوضهء دامنهء شمالی میشو داغ در شمال غرب ایران است که در یک ناحیهء نیمهخشک و فعال از نظر تکتونیکی واقع شده است.
در این مقاله،با استفاده از نتایج دادههای حاصل از بازدیدهای میدانی کور،تفسیر نقشههای توپوگرافی،زمینشناسی و عکسهای هوایی(به فاصله 72 سال)و تفسیر مقاطع ژئوفیزیکی و ژئوالکتریکی مخروط افکنه،سعی شده است تا مسایل آن با دید سیستمی مورد بررسی قرار گیرد.برایناساس،ضمن توصیف ویژگیهای زمینشناسی، هیدرولوژی،اقلیمی و زیستی این سیستم،ویژگیهای ژئوموروفولوژیکی(اجزای تشکیل دهندهء سیستم مخروط افکنه کشکسرای،نحوهء رسوبگذاری شبکهء آبراههای،شکل، نیمرخها و شیب،ساختمان)و توانهای محیطی آن(کاربری اراضی،خاکزایی و آبهای زیرزمینی)مخروط افکنه مورد مطالعه قرار میگیرد.
براساس نتایج این تحقیق ویژگیهای مخروط افکنهء کشکسرای امروزه تابع عملکرد انسان در کنار سایر عوامل جغرافیایی و زمینشناسی است.لذا تحلیلهای بیغرضانه علایق متضاد و توجه به تمام جنبههای زیست محیطی مخروط افکنه از طرف برنامهریزان و آمایشگران میتواند تا حدود زیادی از خطر اضمحلال این اکوسیستم بکاهد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج تغییر سیستم رسوبگذاری در سطح مخروط افکنه کشکسرای را در چند بند میتوان خلاصه نمود: 1-غیر فعال شدن رأس مخروط افکنه به عنوان فعالترین بخش آن در گذشته، 2-هدایت رسوبات همراه رودخانه به طرف آبراههء بین مخروط افکنهای و افزایش ضخامت رسوبات در این بخش و بالا آمدن سطح بستر(شکل 01)و در نتیجه خارج شدن جریان از آبراهه بین مخروط افکنهای به هنگام سیلابها و تهدید روستای وانلوجق(واقع در مسیر آبراهه)(شکل 7)و زمینهای کشاورزی، 3-انتقال محل رسوبگذاری از رأس مخروط افکنه به قسمت میانی و پاییندست مخروط افکنه به دلیل هدایت شاخههای انشعابی از رودخانهء قرهچای از طریق کانالهای محدوده شده و دارای عرض کم بر این اساس قسمتهای بالادست آبراههء بین مخروط افکنهای در نزدیکی جبههء کوهستانی پدیدهء کاوش را نشان میدهد در حال که در پایینتر از روستای وانلوجق پدیدهء انباشت در طول آبراهه دیده میشود.
از بین رفتن پوشش گیاهی حوضهء آبریز قرهچای(به عنوان منبع آب و رسوب مخروط افکنه)،تغییر کاربریها بدون توجه به مسایل ژئومورفیکی،پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی،عدم مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی مخروط افکنه،هدایت سیلابها به طرف روستاهای واقع در مسیر آبراههء بین مخروط افکنهای و جلوگیری از تغذیه سفرههای آب زیرزمینی در نتیجهء تغییر کاربری قسمت فعال مخروط افکنه(شکل 21 ب)به دنبال احداث سد انحرافی بر روی رودخانه قرهچای،مهمترین چالشهای پیشروی برنامهریزان و آمایشگران سرزمین در سامان بخشی بهرهبرداری از منابع مخروط افکنهء کشکسرای میباشند."