چکیده:
پس از انتخاب تپه نرگه به عنوان سایت باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی ابهر،کاوش‌های آموزشی- پژوهشی در این تپه از سال 1377 آغاز گردید. این کاوش‌ها جهت آموزش دانشجویان رشته باستان‌شناسی هر ساله ادامه دارد و در طی این مدت در سال‌های 1377،1379،1380 و 1381،سرپرستی کاوش بر عهده‌ی نگارنده بوده است. حاصل این کاوش‌ها،کشف روستایی از دوره‌ی صفویه و تشخیص نشانه‌هایی از آثار قدیم‌تر ایلخانی و سلجوقی می‌باشد.در این مقاله به معرفی اجمالی تپه نرگه و برخی از آثار یافت شده در آن خواهیم پرداخت.
خلاصه ماشینی:
"قسمت"دشت"منطقه که شامل قسمتهای مرکزی،شمال شرقی و شرق آن می‌شود اغلب دارای باغات انگور و زمین‌های کشاورزی است و تپه نرگه نیز در این منطقه قرار دارد و دارای آب و هوای نسبتا مطلوب و معتدل نسبت به دیگر بخشهاست.
اختلاف سطح در محدوده این ترانشه در ساختار معماری مکشوفه نیز تاثیر گذاشته است،به طوری که بقایای معماری در قسمت غربی ارتفاع بیشتری دارد و هرچه به سمت شرق امتداد می یابد کم ارتفاع‌تر و کوتاه‌تر می‌شود،حتی به نظر می‌رسد که در زمان ساخت بنا نیز در این قسمت شیب وجود داشته است.
لازم به یادآوری است که این لایه گلی به وضوح جدیدتر از بقایای معماری زیر آن است و مربوط به سالیان اخیر می‌باشد که به وسیله کشاورزان محلی برای خشک کردن انگور و تهیه کشمش ایجاد گردیده،در واقع این وضعیت در قسمتهای دیگر تپه نرگه نیز وجود داشته و حتی امروزه همین روش و عمل بر روی سطح تپه مجاور یعنی تپه بالا تپه که در شمال تپه نرگه قرار دارد نیز به چشم می‌خورد.
آثار معماری در زیر این لایه گلی گسترده در سطح ترانشه بقایای معماری جدیدترین دوره استقراری در تپه نرگه قرار دارد که کاوش تا سطح کف بناهای این دوره ادامه داده شده است(تصویر شماره 3).
در نتیجه کاوش در این ترانشه پنج فضای معماری بدست آمد که بشرح ذیل می‌باشد: فضای شماره I برای ورود به این فضا باید از راهروی باریکی گذشت که بوسیله دیوار کوتاهی از فضای اصلی اطاق مجزا شده است."
(
, 
, 
)
