چکیده:
افزایش قیمت،قدرت خرید مصرفکننده را از مقدار حداقل معیشت کمتر کند،در اینجا اثر درآمدی از طریق انفاقات به وسیله افراد با درآمد بالاتر یا دولت اسلامی تا رسیدن به سطح مطلوب ترجیحا جبران میشود.به عبارت دیگر،اثر درآمدی در دو سطح قیمت،محدود به کرانه بالا (اسراف)و کرانه پایین(حداقل معیشت)میباشد. ارزشهای فرهنگ غرب به روشهای گوناگون و ظریفی با علم اقتصاد در آمیخته است.این ارزشها نقش تعیینکنندهای در نظریهها دارند.از آموزه و راهبرهای اسلامی دربارهء تقاضا میتوان سه اصل رعایت ارزشها،تقدیر معیشت(تخصیص بهینه منابع)و اخوت و برادری(تکاف اجتماعی)را اصطیاد کرد. موضوعات اقتصادی گرچه پذیرای روشهای جدید هستند،ولی میتوان با توجه به اصول حاکم بر رفتار انسان اقتصادی مسلمان،با قدری تغییر در مفاهیم ادبیات اقتصاد سرمایهداری و بسط آنها،مباحث را ارائه کرد. اصل تکافل اجتماعی،صرفهجویی و ممنوعیت خوشگذارنی در حد اتراف(اصل تخصیص بهینه منابع)موجب میشود افراد به سمت کالاهای ضروری گرایش یافته و این کالاها در طیف خاصی قرار گیرند و دامنه وسیعی نداشته باشند.به عبارت دیگر،کالاهای ضروری افراد مختلف جامعه و طبقات مختلف درآمدی تقریبا به سمت کالاها خاص میل کند.با ثبات سایر شرایط، سطح زیر منحنی تقاضای فرد مسلمان نسبت به سطح زیر منحنی تقاضای فرد غیر مسلمان کمتر،اما سطح زیر منحنی تقاضا در بازار اسلامی نسبت به رقابت کامل بیشتر خواهد بود.اگر
خلاصه ماشینی:
"در اینکه مصرفکننده مسلمان نیز با ثبات سایر شرایط سبدهایی از کالاها را بر سبدهای دیگری ترجیح میدهد،شکی نیست انتخابش مبتنی بر ارزشهای اسلامی است و قیود شرع را هم دارد که طبعا آن دو کالای x و y بایستی دو کالای مجاز شرعی باشند و رفتار فرد هم با ارزشها و اهداف هماهنگ باشد،در این انتخاب حقوق کسی ضایع نشود و او تنها به خود و لذتهای زودگذر دنیا نیندیشد.
در مقایسه با بازار ایدهآل اقتصاد سرمایهداری،یعنی بازار رقابت کامل،آنچه مسلم است این است که گرچه بر اساس اصل اول و دوم(رعایت ارزشها و تقدیر معیشت(تقاضای فرد در بازار اسلامی کمتر است،ولی به دلیل اصل اخوت و برادری و تکافل اجتماعی تقاضای جامعه و در نتیجه بازار افزایش خواهد یافت.
ممکن است گفته شود اگر تقاضای فرد به دلیل زهد،مراقبت در مصرف و جلوگیری از اسراف از یک فرد غیر مسلمان کمتر باشد؛گرچه انفاق کند به چه دلیل تقاضای بازار بیشتر میشود؟میتوان گفت با توجه به ارزشهای نهفته در تولید و مصرف و با ثبات سایر شرایط،بهرهوری انسان اقتصادی مسلمان بالاتر از انسان غیر معتقد است،در نتیجه تولید او بیشتر است؛یعنی عرضه نسبت به بازار رقابت کامل بیشتر است.
اگر قیمت همچنان کاهش یابد و قدرت خرید او زیاد شود مصرفکننده در اقتصاد کلاسیک تا نقطه اشباع کامل مصرف میکند؛به عبارت دیگر،مرتب تقاضایش افزایش مییابد و عامل محدودکنندهای وجود ندارد،ولی در اقتصاد اسلامی قید دیگری غیر از قید درآمد وجود دارد و آن حدودی است که شارع قرار داده که ناشی از اصول سهگانه رعایت ارزشها،اخوت و برادری و تکافل اجتماعی است."