چکیده:
جنبهی معنوی حقوق مالکیتهای ادبی و هنری، حقی است غیر مادی که قانونگذار به پدیدآورندهی یک اثر ادبی و هنری اعطا مینماید. این حق از ثبات، دوام و پیوستگی همیشگی با شخصیت پدیدآورنده برخوردار است و برای او مزیتهایی را به همراه میآورد. از جمله دلیلهایی که در اثبات مشروعیت حقوق معنوی میتوان مورد استناد قرارداد، بنای عقلاست.
مطالعهی تطبیقی این دسته از حقوق در نظامهای حقوقی مختلف، ما را به شناسایی آنها رهنمون میشود. از مهمترین نتایج شناسایی این حقوق، جلوگیری از هر گونه تحریف، الحاق و تقلب نسبت به اثر و ایراد خسارت به پدیدآورنده، مجازات متجاوزان، و جبران خسارت است. در حقوق اسلامی به استناد قاعدهی «لاضرر و لاضرار فی الاسلام» و در حقوق ایران به استناد مواد 2 و10 قانون مسوولیت مدنی، ضرورت جبران خسارت به روشهای گوناگون اثبات میگردد. همچنین به استناد قاعدهی «کل من خالف الشرع فعلیه حد او تعزیر» مسوولیت کیفری نیز قابل اثبات میباشد. بدیهی است با پذیرش نظریهی تعزیر مالی، محکومیت به پرداخت جریمه نیز علاوه بر حبس و شلاق اثبات میگردد.
خلاصه ماشینی:
"3ـ تعریف حق معنوی پدید آورندهی اثر فکری و هنری قانونگذار ایران مانند قانونگذار فرانسه و کنوانسیونهای بینالمللی از حق اخلاقی تعریفی ارائه نکرده است ولی با عنایت به مصادیق حق اخلاقی در قانون حمایت مؤلفان، منصفان و هنرمندان مصوب 11 دی ماه 1348، و آرا و انظار حقوقدانان ایران وکشورهای دیگر، حق معنوی را این گونه میتوان تعریف نمود: «حق معنوی، حقی است غیرمادی که قانونگذار به پدیدآورندهی یک اثر فکری و هنری اعطا مینماید.
و مادهی اول قانون سال هشتم جمهوری که در آنها مقرراتی جهت تعقیب متجاوز به حقوق مؤلف وضعگردیده است مواد 425 تا 429 قانون مجازات آن کشور ناظر به هرگونه تقلب و دسیسه و سوء استفاده از حق مزبور میباشد.
علاوه بر مجازات اصلی برخی مجازاتهای تبعی نیز پیش بینیشدهاست بر اساس بند 3 و 4 مادهی 47 قانون حمایت مؤلف مصر دادگاه میتواند به مصادرهی همهی آلات و ادواتی که برای نشر غیر مشروعی که موجب مخالفت با احکام مواد 5 و 6 و بند 1 و 3 ماده 7 این قانون میشود، حکمنماید و همچنین میتواند به مصادرهی تمام نسخههای تقلیدشده حکمنماید.
8ـ اقامهی دعوای مدنی نسبت به تجاوز به حق معنوی مؤلف در حقوق فرانسه و انگلستان در قوانین حق مؤلف کشورهای فرانسه و انگلستان اقامهی دعوای مدنی به طور جداگانه و یا ضمن دعوای جزایی به عنوان دادخواست ضرر و زیان برای مدعی، پیش بینیشدهاست که در برخی از فروع با هم تفاوت دارد و آن عبارت از این است که در فرانسه طبق رویهی قضایی، خسارت واقعی مؤلف یا صاحبان حق، از طریق ارجاع امر به داوری مورد حکم قاضی قرارمیگیرد."