چکیده:
معماری مساجد در هنر اسلامی،جایگاه ویژهای دارد.ترجمان اندیشهها و اعتقادات معمارانی است که زندگی خویش را برای رسیدن به یگانگی و وحدت گذاشتهاند.این آثار باارزش یادگاری از نیاکان ماست که باید با حفاظت و پاسداری از آنها،به آیندگان سپرده شده تا نسلهای بعدی نیز با تاریخ و ابنیه مهم مذهبی آشنا شوند. مسجد جامع ورامین به لحاظ تکنیکهای معماری و خصوصیات تزیینی،بسیار مورد توجه واقع شده است. ساماندهی این مسجد که نمونههای کامل و باشکوه مساجد چهار ایوانی ایران در قرن هشتم قمری است، میتواند تاریخ ورامین را حیاتی دوباره بخشد. در این پژوهش سعی گردیده با مطالعات کتابخانهای و میدانی به بررسی ویژگیهای این بنای تاریخی و ارزشمند بپردازیم.امید است این مختصر راهگشای تحقیقات کاملتر و تخصصیتر در این زمینه بوده تا اثری که دیگر امکان تکرارش نیست،با تمام توان حفظ شود و این مهم میسر نخواهد بود مگر با حمایتهای بیدریغ مسئولین تا دخالتهای غیرمسئولانه و خودسرانه افراد بیخبر،مانع پاسداری و صیانت از این اثر فرهنگی نشود.
خلاصه ماشینی:
"در دورهء ایلخانی در شهرهای بزرگ و کوچک ایران،مساجدی با فضاهای مطلوبتر نسبت به دورههای گذشته(آل بویه،سلجوقیان)به وجود آمد که از این میان به مسجد جامع ورامین،از این جهت که نمونهای از ساختمان دارای 4 ایوان است،که همهء چهار ایوان به صورت یک واحد متوازن در یک دورهء ساختمانی بنا شدهاند،اشاره میشود.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) @تصویر 1:سردر ورودی مسجد جامع ورامین روی دیوارهای جانبی ایوان تا زیر پا کار قوس نیم گنبد،بقایای تزیینات کاشی معرق با طرحهای اسلیمی و شیوه گرهچینی به رنگهای آبی فیروزهای و لاجوردی که با استادی اجرا شده،دیده میشود.
در این رابطه باید گفت اگر 003 سال به عقب بازگردیم و دوباره حادثه (به تصویر صفحه مراجعه شود) @تصویر 62:محراب گچبری مسجد جامع ورامین (به تصویر صفحه مراجعه شود) @تصویر 72:محراب نیمهکاره سیل و قرار گرفتن مسجد و منجمله محراب تا ارتفاع حدود 2 الی 3 متری در زیر آب را مدنظر قرار دهیم،بهترین دلیل را برای از بین رفتن تزئینات بخش پایین محراب(به خصوص آنکه مصالح مورد نظر نیز گچ بوده است)خواهیم داشت.
اگر قرار است هزینههای کلانی جهت اجرای چنین طرحهایی صرف شود،چرا از این هزینه برای احداث فضاهای متناسب با نیازهای شهری ورامین استفاده نمیشود؟ بهتر نیست که این هزینه صرف مرمت ایوان اصلی مسجد شود که سالهاست در محاصره داربستها قرار دارد؟در حال حاضر ایوان اصلی نیاز مبرم به مرمت دارد ولی هزینه آن مانع شده پس از گذشت 04 سال از آغاز مرمت بنا،ساماندهی آن به نتیجه برسد."