چکیده:
وجود منابع سرشار نفت در کشور از یکسو و چالشهای عمده اقتصادی در مسیر توسعه کشور از سوی دیگر، همواره نقش استفاده بهینه از این منابع را درنیل به توسعه پایدار به موضوعی مهم و مورد توجه تبدیل کرده است. شواهد تجربی برخی کشورهای متکی بر نفت در قریب سه دهه گذشته، به تعبیه مکانیزم ها و تاسیس نهادهایی دلالت دارند که کارکرد اصلی آنها، ممانعت از انتقال مستقیم شوکهای مثبت و منفی برونزای قیمتهای جهانی نفت به اقتصاد داخلی است. در این فرایند ایده تغییر رهیافت سنتی درخصوص درآمدهای ناشی از فروش نفتخام به رهیافت دارایی، در سرلوحه اقدامات قرار گرفته است.
تجربه کشورمان در تأسیس حساب ذخیره ارزی طی دوره (84- 1379)، حاکی از این است که کارکرد اصلی آن به طورعمده بر پس انداز (شکل گیری مازاد) استوار بوده و به محض انباشت وجوهی در آن، طی تشریفات مقتضی نسبت به برداشت از آن اقدام شده است و تغییرات متعدد در قوانین مربوط و اخذ مجوزهای متعدد برای برداشت از وجوه آن مانع شکل گیری کامل و ایفای نقش مؤثرتر آن شده است.
هدف مقاله بررسی مقایسه آثارحالتهای مختلف گردش وجوه نفت در ثبات درآمدهای دولت است. در این مقاله، از الگوهای تعادل عمومی محاسبهپذیر که یکی از موارد خاص بهره گیری از آنها، بررسی اثرات شوکها و متغیرهای سیاستی است، استفاده شده است. مدل طراحی شده دارای سه بخش قابل مبادله، غیرقابل مبادله و نفت است، که در آن سه گزینه برای تبیین اثرات روشهای متفاوت گردش درآمدهای نفتی تعریف شده است. نتایج حاصل از حل پویای مدل، حاکی از آنست که در مواجهه با شوکهای موقت قیمت نفت، هرچند حساب ذخیره ارزی، با وجود عدم پایبندی به قوانین اولیه و تاسیس آن، در ثبات درآمدهای دولت اثر مثبتی داشته و لیکن تقید بیشتر به قانون و نیز اجازه تملک دارائیهای مالی در بازارهای بینالمللی، سبب تأثیرگذاری بیشتر این حساب در ثبات درآمدهای دولت و کاهش وابستگی آن به نفت خواهد شد.
Plentifulness of oil resources on the one hand، and serious economic challenges in the course of development of the country، on the other hand، makes the optimum use of these resources a considerable issue in achieving the goals of sustainable development. Iran’s experience in establishing Exchange Reserve Account (ERA) during 2000-2005 indicates that its main function is saving the surplus revenues from oil and as soon as some funds has been accumulated، measures are taken to spend them. At the same time، continous changes in the laws and regulations to facilitate the use of funds، prevented the effective role for the account. This paper uses a computable general equilibrium (CGE). Model to examine the impact of economic shocks and government policies on economics. The proposed model is composed of three sections: tradable goods، non-tradable goods and oil-section، which has used three different scenarios to show the effects of oil revenues: Basic، ERA1 and ERA2. The results from the dynamic solution of the model indicates that in the case of temporary shocks of oil prices، the ERA2 leads to the reduction of instability of the government revenues more successfully than the ERA1.
خلاصه ماشینی:
"(10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) وجوه واریز شده به حساب در گزینة 2 نیز بهطور عمده ناشی از انباشت مازاد درآمدهای نفت نسبت به سقف مصوب، حاصل و به تدریج انباشته میشوند که بهصورتهای ذیل صرف میشوند: بخشی از موجودی حساب (حداکثر 50 درصد) از طریق بانکهای عامل، بهمنظور توانمندسازی بخش خصوصی و تقویت تولید و صادرات، بهصورت تسهیلات ارزی در اختیار فعالان بخش خصوصی در عرصههای تولید و صادرات قرار میگیرد ()، که شرایط این تسهیلات همانند سناریوی گزینة 1 است.
دلیل این رفتار متمایز را میتوان چنین توجیه کرد که هرچند اعطای تسهیلات ارزی بخش خصوصی در گزینههای 1و 2 حساب مشابه است ولیکن تبدیل بخش دیگر آن به دارائیهای مالی و اعمال مدیریت پرتفوی بر روی آن، مکانیزم متفاوتی است که بهشکلگیری منبع درآمد جدیدی برای دولت منجر میشود و بدینترتیب مسیر زمانی نرخ رشد درآمدهای دولت در این گزینه هم دارای دامنة تغییرات و بیثباتی کمتری است و هم در مسیر بلندمدت بهطور محسوس بالاتر از دو گزینة دیگر قرار دارد.
"Reducing volatility due to Natural Gas Exports: Is the answer a Stabilization Fund?" Andean Compositeness Project Working Paper, Center for International Development, Harvard University, Cambridge, Massachusetts, 19- Davis, Jeffrey et al (2001).
Wright, (1990) "Alternative Instruments for Smoothing Consumption of Primary Commodity Exporters", Working Paper Series 558, International Economics Department, World Bank 39- Lino Clemente, Robert Faris and Alejandro Puente (2002) Natural Resource Development, Volatility and Economic Performance in Venezuela: the Role stabilization Fund."