چکیده:
تهیه پرسشنامه و سایر ابزارهای سنجش،نقش مهمی در پژوهشهای علوم اجتماعی،مدیریت و علوم رفتاری ایفا مینمایند.مقایس و پرسشنامه از جمله ابزارهای سنجش هستند که گاه مترادف و یکسان در نظر گرفته میشوند.اگرچه اصطلاحات مقیاس و پرسشنامه قابل تبدیل به یکدیگر هستند،اما تفاوتهای قابل ملاحظهای بین شیوههای ساخت و کار آنها وجود دارد. تهیه پرسشنامهها یا مقیاسها کار آسانی به نظر میرسد،با یک برنامه واژهپرداز میتوان طی یک روز پرسشنامهای کاملا درخور توجه نتظیم کرد.به رغم اینکه پاسخ دادن به این پرسشنامه،کار مفرحی است ولی هیچ کس یا حداقل طاحان آن،نتایج آنها را جدی نمیگیرند.پش میتوان گفت تهیه پرسشنامه یا مقیاسی که منجر به گردآوری دادههای ارزشمندی شود،کاری دشوار است و هیچ پژوهش خوبی را نمیتوان بر اساس دادههایی که با کم دقتی گرد آمدهاند استوار ساخت.این مقاله به تحلیل مقیاسی که توسط لیکرت در سال 1932 طراحی گردیده و امروزه به عنوان رایجترین مقیاس در پژوهشها مورد استفاده قرار میگیرد،پرداخته و تازهترین یافتههای پژوهشی مرتبط با اصول و مراحل ساخت آن را به همراه روشهای آماری مناسب برای تجزیه و تحلیل دادههای حاصل از اجرای این مقیاس ارائه نموده و سپس به بررسی مزایا و محدویتهای آن میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"2. انتخاب مقولههای تشکیلدهندهء پدیدهء مورد اندازهگیری:پس از انتخاب موضوع، مقولههای تشکیلدهنده موضوع نگرش را باید تعیین کرد و با توجه به تعداد این مقولهها از هریک از آنها به تعداد متناسبی گویه مناسب استخراج کرد،به عنوان مثال،جهت بررسی سبک رهبری در مدیران یک شرکت میباید نگرش آنها را در موارد زیر بررسی کرد: عکس العملهای عاطفی نسبت به انجام کارهای مدیریتی و نظر مدیران درباره توانائی خود در رهبری یک سازمان.
آیا مقیاس لیکرت باید حد وسط داشته باشد؟اغلب به سه دلیل حد وسط مورد استفاده قرار میگیرد:اول،استفاده از درجه حد وسط تنها راهی است که به پاسخ دهندگانی که واقعا بیطرف هستند اجازه میدهد بیطرف خود را به دقت و آنطور که دوست دارند بیان کنند،زیرا در صورت عدم وجود آن تمام پاسخدهندگان بیطرف، مجبور به انتخاب گزینهای میشوند که نظرات و احساسات واقعی آنها را منعکس نکرده و سئوال را بدون پاسخ رها میکنند.
هنگام پرسش دربارهء درآمد(موضوعی که از نظر بسیاری از کارکنان حساس است)دیلمن(1987)پیشنهاد میکند که بهترین کار استفاده از مجموعه پاسخهای گسترده(دامنه گسترده)است(مثلا 000/10 دلار تا 25000 دلار؛25001 دلار تا 40000 دلار)نه اینکه از کارکنان بخواهیم که درآمد سالیانه خود را به شکل دقیق بنویسید:همین روش را برای دیگر مورد حساس نیز میتوان استفاده کرد.
با توجه به نواقص این روش در طیف ایکرت سعیشده است که از ضوابط درونی برای تشخیص پایداری و یا مناسب بودن گویهها استفاده شود،بدینمعنی که هریک از گویهها را با مجموع گویههای دیگر در رابطه گذاشته میشود و از روی میزان هماهنگی و همبستگی آن با سایر گویهها،پایداری و مناسب بودن آنها تشخیص داده شود."