چکیده:
هدف مقاله حاضر،بررسی تحول و دگرگونی خانواده در ایران است و درصدد است تا به این سؤال پاسخ دهد که آیا نهاد خانواده در ایران در حال تحول و دگرگونی و به عبارتی گذر از سنت به مدرنیته و تجدد میباشد و یا این که در حال زوال و فروپاشی است.کدام یک در بستر و زمینه خانوادهء ایرانی در جریان شدن است؟یافتههای اسنادی و تجربی نشانگر آن است که بستر خانواده ایرانی به دلیل تجددگرایی دچار تحول و دگرگونی گردیده است و به عبارتی در حال گذار از سنت به تجدد است.نوگرایی و تجدد به دلیل واسطههایی چون سواد،شهرنشینی،میزان مسافرتهای خارجی و تکنولوژیهای نوین ارتباطی،تحول را در خود پذیرفته و در یک تقابل دیالکتیکی بین سنت و تجدد،به باز تولید میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"بدین سان حضور گستردهء زنان شاغل در زندگی اجتماعی، تغییر و تنوع شکلهای ازدواج در جوامع غربی،تنزل جایگاه ازدواج در شکل سنتی آن،جایگزینی نقشهای اکتسابی به جای نقشهای محول برای زنان در فضای فرهنگی،و کاهش تأثیر ازدواج در فرآیند هویتیابی فرد،از جمله پیامدهای تغییر نقش در عصر جهانی شدن است.
از جمله ویژگیهایی که در عصر جهانی شدن در نهاد خانواده پدیدار شده،این است که نقش عامل اقتصاد در خانوادهها و در فرآیند تصمیمگیری در کانون خانوادگی،جای خود را به پیوندهای عاطفی داده است و تصمیمات مهم در خانواده،مانند تصمیم برای بچهدار شدن،بیشتر تصمیمی عاطفی محسوب میشود تا اقتصادی،زیرا با گسترش بازار آزاد در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه،فرزند آوری و داشتن فرزند یک هزینه اقتصادی بزرگ است و به همین دلیل کاهش شدیدی در نرخ باروری کشورهای اتحادیه اروپا مشاهده میشود که تداوم آن این جوامع را از نظر جمعیتی با خطر روبرو میکند.
در بررسی دیگری که تحت عنوان تحلیل ارزشهای سنتی و مدرن در سطوح خرد و کلان توسط امیر ملکی صورت گرفته نشانگر این مطلب است که در فرآیند نوسازی و تجددگرایی،ارزشهای سنتی خانواده کمرنگتر میشوند:میانگین مقیاس خانوادهگرایی در ایران(8/44)از میانگین هر دو گروه کشورهای با سطح توسعه یا بین(8/98)و متوسط(8/256)کمتر است.
بدین سان حضور گستردهی زنان شاغل،در زندگی اجتماعی،تغییر و تنوع شکلهای ازدواج در جوامع غربی،تنزل جایگاه ازدواج در شکل سنتی آن و ظهور پدیدهای به نام تأخیر در ازدواج،جایگزینی نقشهای اکتسابی به جای نقشهای محول برای زنان در فضای فرهنگی و کاهش فرزندآوری و عزیز نگه داشتن فرزندان و همچنین کاهش تأثیر ازدواج در فرآیند هویتیابی از جمله پیآمدهای تغییر نقش خانواده در عصر جهانی شدن است(گیدنز،9731، 2831:65-55؛تافر،0731:803-882)."