چکیده:
این نوشتار شرحی است بر کلام حضرت علی 7 در باب ویژگیها و اوصاف بدترین و پستترین بندگان خدا؛ جاهلانی عالمنما که بهرهای از علم ندارند و خود را صاحب رأی و نظر میپندارند، سخنان گمراهکنندهای را از دیگران گرفته و در قالب نظریات علمی به مردم ارائه کرده و موجب گمراهی آنان میشوند. اینان قرآن را به رأی و نظر خویش تفسیر و با برداشتهای غلط، آیات قرآن را همسو با افکار پلید خویش تفسیر میکنند. حضرت امیر 7 این عالمان گمراه را حیوانهایی انساننما به شمار میآورد که همواره سد راه جویندگان حقیقت و غارتگران اندیشهاند، شهوت شهرت بر سر دارند و با نیرنگ و سخنان ظاهرفریب، مردم ناآگاه را گرد خود جمع کرده، گمراهشان میسازند.
خلاصه ماشینی:
"فالصورة صورة إنسان و القلب قلب حیوان، لا یعرف باب الهدی فیتبعه و لا باب العمی فیصد عنه، و ذلک میت الأحیاء»؛ 1 و دیگری که خود را دانا و دانشمند نامد در حالی که چنین نیست، بل مجموعهای از نادانی جاهلان و گمراهی گمراهان را فراهم آورده و برای مردم دامهای نیرنگ و دروغ نهاده است؛ کتاب خدا را بر آراء خود تطبیق میدهد و حق را با هوسهای خویش تعبیر میکند؛ خیال مردم را از بلایای عظیم رستاخیز آسوده میکند و گناهان بزرگ را کوچک و حقیر جلوه میدهد؛ ]او [گوید که از ارتکاب شبهات پرهیز دارد، اما در آنها غوطهور است؛ گوید که از بدعتها برکنارم، ولی در آنها آرمیده است؛ صورت او صورت انسان است، اما قلبش قلب حیوان است؛ نه راه رستگاری را میشناسد تا در آن گام بردارد و نه راه گمراهی را تا از آن بازدارد.
از آنجا که در مقام تفسیر قرآن، چنین خطری انسان را تهدید میکند و شیطان نیز پیوسته درصدد است تا با فریب دادن شخصیتهای فرهنگی، که داعیه فهم دین دارند، جمعی را از راه حق منحرف سازد، بجاست شخصیتهای فرهنگی و کسانی که به تفسیر و استفاده از قرآن میپردازند، برای در امان ماندن از کجفهمی و پرهیز از انحرافهای احتمالی، به این فرمایش امیرمؤمنان 7 توجه ویژه داشته باشند که میفرماید: «واتهموا علیه آراءکم»؛ 4 ] آنگاه که در مقام فهم و تفسیر قرآن برمیآیید[، پیشداوریها و آرای خود را متهم ساخته و تخطئه کنید."