چکیده:
محور اصلی این نوشتار تاکید بر منزلت اخلاق و نقد رویکرد فقها در گسترش و اصالت بخشیدن به حوزه احکام است.بند 1، 2 و 3: حوزههای سهگانه شریعت عبارتند از: عقاید، اخلاق و احکام. ترتیب منطقی نشانگر آن است که احکام یا فقه باید مبتنی بر اخلاق، و اصول اخلاقی باشد، همانگونه که اخلاق و احکام باید مبتنی بر عقاید و باورها و اصول کلامی باشد. اخلاق در محاصره عقاید و احکام است. هرگونه افراط و تفریط در باور و یا احکام، موجب محدودیت و فاصله گرفتن اخلاق از خطرات انسانی خواهد شد. باورهای استکباری، ناعادلانه و... از یکسو و گسترش دایره الزامات فقهی، سختگیریهای ناموجه، رویکردهای خشونتآمیز و تکلیفگرایانه غیرمنطقی از سوی دیگر، همچون دو لبه قیچی برای بریدن رگ حیات اخلاق شدهاند. بیشترین رفتارهای خلاف اخلاق را در دو پوشش «تکفیر و اتهامات اعتقادی» برخوردهای خشن با اهل اندیشه و «تفسیق و اتهامات قانونی و شرعی» نسبت به آدمیان میتوان دید.
خلاصه ماشینی:
تجاوز به حریم اخلاق، تحت عنوان احکام شریعت و فقهى کردن مناسبات اخلاقى بدون اثبات عقلانى «ضرورت» این تحول و تغییر ماهیت، هیچ دستاوردى جز «بر هم زدن انطباق شریعت با فطرت انسانى» ندارد.
بند 13 چنین است «رویکرد برخى اندیشمندان در مورد لزوم بازگشت به آیات نازل شده در مکه و ترجیح آن بر آیات نازل شده در مدینه، چیزى نیست جز اصالت پیام نبوى در مکه که عمدتا به مسائل کلامى و اخلاقى پرداخته است» اگر مراد ایشان همین باشد، موافقت با آن امرى منطقى است.
تجاوز به حریم اخلاق، تحت عنوان احکام شریعت و فقهى کردن مناسبات اخلاقى بدون اثبات عقلانى «ضرورت» این تحول و تغییر ماهیت، هیچ دستاوردى جز «بر هم زدن انطباق شریعت با فطرت انسانى ندارد....
3. آقاى قابل در بند 8، بحث تکلیفمحورى و حقمحورى را مطرح مىکند و معتقد است که «با زیربنایى بودن اخلاق، احکام شریعت را مبتنى بر «حقمحورى» استنباط خواهیم کرد و پدیده رایج «تکلیفمحورى» در رویکرد فقهى مشهود فقها، ناشى از ورود فقه به حریم اخلاق است.
اولاً اگر قرار باشد با دو رکن عقیده و اخلاق زندگى کنیم، دیگر چه نیازى به احکام است تا بخواهیم تعیین ملاکات را در پى داشته باشد؟ ثانیا این خرد جمعى چقدر رشد کرده است که در کنار قرآن یا در تقابل با قرآن، مىخواهد یکهتاز میدان تعیین ملاکاتالاحکام شود؟ امام صادق علیهالسلام به درستى فرمودند که دین خدا به گونهاى نیست که عقول مردم به آن دست یابند.