چکیده:
مهدی اخوان ثالث،یکی از برجستهترین شاعران معاصر و وفادارترین شاعر به سنت شعر نیمایی است.تسلط او به ادبیات کلاسیک و نیز علاقهاش به فرهنگ ایران پیش از اسلام از یک سو به شعرش استواری،قدمت و کهنگی بخشیده و میل به نوجویی و هشیاری نسبت به حوادث جاری از دیگر سو،موجب طرفگی و نوآوری شعرش شده و رنگ امروزی بدان داده است.هرچند چنین مینماید که شعر اخوان در نیمه راه از نفس افتاده و اوج خلاقیت شاعریاش در«از این اوستا»به کمال و پایان رسیده است،اما به جهت توان بینظیرش در تلفیق سنت و نو،مکانت رشک برانگیز و دست نیافتنی در شعر معاصر دارد که مطالعهء همواره و همه جانبهء شعر او را ضروری میسازد.در این مقاله تلاش شده است مجموعه اشعارش، بار دیگر،یکبهیک از نظر فرم و محتوا در بستر تحول تاریخی آن مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"این مجموعه از یک مقدمهء سیزده صفحهای هم بهرهمند است که شاعر در این مقدمهء کوتاه پیرامون شعر و شاعری،پارهای موضوعات غزل،اشعار بیوزن،تفننهای شعری و حتی بعضی از علائم سجاوندی خاص شعر خود،توضیحاتی میدهد:«اما این علامت(!)یعنی نقطهء خطاب و ندا را،من فقط در همین مورد یعنی بعد از مخاطب و منادا به کار بردهام،نه برای تعجب و تمسخر، چنانکه نزد بسیاری متداول است» اگرچه در ابتدا سرودن قطعات بیوزن برای شاعر آزمایش و تفنن بود،اما بعدها پی گرفتن این شیوه را نپسندید،چرا که به نظر او سرودن اینگونه شعرها،دریافت شعر به معنی عام است و این سخنان در تعریف شعر به معنی خاص یا قدما،چیزی کم دارد: «شعر به معنی خاص همان تغنی مألوف و مأنوس باشد،همان سرود شناخته شده، معروف تعریف ناپذیر،...
زبان شاعر در این مجموعه همانند مجموعههای پیش،زبان شاعران خراسان است ولی در عین حال از یک ویژگی خاصی برخوردار است؛«اخوان زبانی گوناگون دارد وی مطلب دلخواه را براحتی بیان میکند و در این میانه بیم ندارد که کلمات دستمالی شدهء امروز به اعتبار پژواک قدیمشان در کنار کلمات دست نخوردهء دیروز بنشینند.
اخوان در آغاز نو خسروانی،هدف خود را از سرودن این قالب اینگونه بیان میکند:«قالبی کوچک برای شعرهای کوتاه در معانی غزلی و غنایی و اوصاف و طبیعت ستایی و نظایر این اغراض،که من در جهت احیای ارزشهای زیبا و زندهء باستانها و بهره گرفتن از آنها در شعر امروز،این قالب کهن را معمار خواستهام شد...
8. ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم این مجموعه که به گفتهء اخوان،غزل خداحافظی است،در سال 7631 چاپ شد و شامل یک مقدمه و 912 قطعه شعر است،که حاوی 28 قطعه،26 غزل،64 تک بیتی،32 رباعی،81 قصیده،31 مثنوی،01 دو بیتی،2 خسروانی و 1 ترکیببند است و شاعر همه منظومههای این دفتر را بعد از انقلاب سرود."