خلاصه ماشینی:
«و تحقق ان لکل واحد منها توقانا طبیعیا و عشقا غریزیا الی الخیر و تا گوید: اعظم الممکنات عشقا هی العقول الفعالة القابلة لتجلی النور الالهی ثم النفوس العالیه تا گوید: و بعدها القوه الحیوانیة ثم النباتیة فلکل واحدة منها عبادة الهیه یصلح لها و یلیق بها» تا گوید: هر یک از موجودات دارای جوشش عشق به طرف خیرند که همراه با طبیعت و غریزه حرکت کنند و عالیترین مراتب ممکنات در عشق، مجردات محض هستند که تجلی نور الهی در آنها تابیده است.
و هر یک از موجودات بلندپایه و یا پست برحسب نظام وجودی خود در تکاپویند از نظام معادن تا نباتات و حیوانات در هر مرتبه ای، چهره ای تازه دیده می شود که با گامی تازه در فضایی نو قرار می گیرد از حرکات حیرت زای الکترونها تا گردش هیجان انگیز افلاک جملگی سر در خط نظام کمالی خود با تمام کوشش خستگی ناپذیر نزدیک می شوند که البته در زبان فن علوم نظری از آن به شوق و عشق تعبیر می شود در دعای«عرفه»منقول از حضرت سیدالشهداء(علیه السلام) که علم و شعور را در سراسر هستی جاری می داند و می فرماید: «وما جهلک شیء» که به صورت نکره در سیاق نفی، آگاهی را در سراسر هستی دیده است که خود یکی از بزرگترین معجزات علمی امامان معصوم است، که آن حضرت شعور به ذات پاک محبوب که کمال محض و غیرمتناهی است رادرهمه چیز می داند.