چکیده:
آقای علویتبار ضمن دفاع از کارنامه «روشنفکری دینی»، به تعریف آن و نیز
تعریف «مردمسالاری دینی» میپردازد. وی استدلال مخالفان سازگاری «روشنفکری دینی» را
رد میکند و معتقد است در جامعه ایران نمیتوان از مردمسالاری بدون قید دین دفاع کرد.
خلاصه ماشینی:
"این برنامه پژوهشی، به گمان من، چند رکن اصلی دارد: اول، عصری کردن دین؛ به معنای نقد سنت و قرائت سنتی از دین، با بهرهگیری از عقل مدرن و دستاوردهای آن، از یکسو و تلاش برای بازخوانی و بازسازی سنت و ارائه قرائت مدرن از دین، از سوی دیگر.
زیرا معنای تقدم بخشیدن به نیاز انسان این نیست که نیازها را از دید خداوند تعریف کنیم، تا بتوان از این میانه وجه جمعی میان این دو موضوع پیدا کرد؛ بلکه نیازها نیز از دید خود انسان تعریف میشود و این به معنای حاکم ساختن عقل بشری در دو مقام نظر و عمل، در برابر حاکمیت عقل کل هستی است و این چیزی جز همان پرستش نفس اماره نیست.
4. بنابراین میتوان با حذف دو شرط اول و دوم و پذیرش شرایط سوم و چهارم، روشنفکر را اینگونه تعریف کرد که «روشنفکر کسی است که با داشتن احساس مسئولیت نسبت به ساختن جامعه خود، برخوردی انتقادی با اندیشهها و روابط اجتماعی دارد و با تکیه بر خرد نقاد، همیشه در حال نقد هنجارها، باورها و رفتارهای جامعه خود است».
البته به نظر ما نیز چنین رکنی، شرط لازم روشنفکری دینی است؛ اما نمیتوان آن را به عنوان یکی از ارکان یک برنامه پژوهشی خاص برشمرد.
طبیعی است که روشنفکر دینی در برخورد با عصر جدید، با مفاهیم و ارزشهای مدرن نیز سر و کار پیدا میکند؛ اما نباید تابع آنها و مقلد پدیدآورندگان این ارزشها شود، که این خود نوعی تقلید مذموم است."