چکیده:
قانون مجازات اسلامی چند مادهی محدود را در خصوص پرداخت تفاوت خونبها برای اجرای قصاص،بیان کرده است.به نظر میرسد فقها حق این مطلب را ادا نکردهاند و از طرفی این موضوع در قوانین خارجی و سایر مکاتب حقوقی سابقهای ندارد تا بتوان از تجربیات و دیدگاههای حقوقدانان بهره گرفت. بنابراین حقوقدانان اسلامی وظیفه دارند که مسائل مبهم این موضوع را روشن سازند،مسائل فراوانی که نمیتوان همهی آنها را در یک مقاله بیان کرد.به دو موضوع اساسی این مسأله در دو مقاله دیگر پرداختهام و در این مقاله به چند نکتهی دیگر میپردازم.
خلاصه ماشینی:
"» چنانچه مردی مرتکب قتل غیرعمدی زنی شود فقط باید نصف دیه را بپردازد و میزان دیه تأثیری در میزان تعزیر متهم در مواردی که باید تعزیر شود نخواهد داشت و فقط دادگاه میتواند این امر را از عوامل تشدید قضایی مجازات تعزیری قرار دهد زیرا قصاص قاتل خودبهخود منتفی است و در گذشته نیز شاهد تشدید مجازات در صورت طولانی بودن درمان بودیم که در حال حاضر میتوان میزان دیه را ملاک تعیین مجازات تعزیری قرار داد و نظام دادرسی اسلامی را به سوی نظام عدالت ترمیمی سوق داد و این امری است که شارع مقدس اسلام بیرغبت به سوی آن نیست و در مورد مجازات قصاص میبینیم که حکم به قصاص و اجرای آن را منوط به درخواست اولیای دم کرده است.
آیا تغلیظ دیه در رد فاضل دیه مؤثر است؟ قانونگذار و فقها رد فاضل دیه به قاتل را معمولا در موردی مطرح میکنند که یک مرد،مرتکب قتل یک زن میشود و اولیای دم مقتول،درخواست قصاص قاتل را دارند اما به این مسأله نپرداختهاند که منظور از فاضل دیه،دیهی ساده است یا شامل دیهی تغلیظ شده نیز میشود؟بنابراین چنانچه مردی در ماه حرام زنی را به قتل برساند دیهی زن تغلیظ میشود پس اگر درخواست قصاص مرد را داشته باشد چه میزان دیه باید به مرد بدهد؟برای استنباط حکم صحیح به متن مادهی 299 قانون مجازات اسلامی که مطابق با نظر مشهور فقهاست نظری میاندازیم: «دیهی قتل در صورتی که صدمه و فوت هردو در یکی از چهار ماه حرام(رجب، ذی قعده،ذی حجه،محرم)و یا در حرم مکه معظمه واقع شود علاوه بر یکی از موارد ششگانهی مذکور در مادهی 297 بهعنوان تشدید مجازات باید یک سوم هر نوعی که انتخاب کرده است اضافه شود و سایر امکنه و ازمنه هرچند متبرک باشند دارای این حکم نیستند."