خلاصه ماشینی:
"حضرت آیت الله خامنهای در ایندیدار،نقش علما در مشروطیت،سابقه فعالیت سیاسی روحانیون پیش از دورهمشروطیت و شاخصه فعالیت آنها در این دوره،توجه به وجه ضد سلطه بیگانه درحرکت مشروطیت،اهداف انگلیس در قضیه مشروطیت و بعد از آن،تأثیر جنگجهانی اول و پیروزی جبهه انگلیس و نقش مشابه این کشور در عراق،شعارعدالتخواهی علما و تأسیس عدالتخانه و توجه به عدالت اسالمی،شگرد غربیها ومشخصا انگلیسیها در سوء استفاده از مشروطه و همچنین غفلت برخی علما درماجرای مشروطیت را مورد بررسی و واکاوی محققانه قرار دادند.
نقطه شرو تهاجم انگلیس حرکت انگلیسها که فعال مایشاء در قضیه مشروطیت و مابعد مشروطیت بودند،درچه دورهای از تاریخ غرب و تاریخ انگلیس واقع میشود؟شروعش از وقتی است کهغربیها و اروپاییها در اوج نشاط تمدن و پیشرفت علمی و سیاسیاند؛یعنی یک حرکتپرنشاط امیدوار مهاجمی به همه دنیا دارند،که شما ببینید دوران استعمار در اینجا به اوجرسیده؛یعنی همه جا،در واقع همه جای مناطق زرخیز عالم،تحت استعمار است و یکیاز جاهایی که باید تحت استعمار قرار بگیرداین منطقه نفتخیز است،که نقش نفت تازهو به مرور برای غربیها واضح میشود و شاید در آن روز مهمتر از نفت برای آنها مسئلایجاد یک حائلی برای هندوستان بود،چون هندوستان برای انگلیسها خیلی مهم بود ومناطق ایران وعراق حائلی بودند که نگذارند روس تزاری به هندوستان دست پیدا کد.
انگلیسها،همانطور که شما فرمول واقع شده خارجیاش را به روشنیمیدانید،آمدند بر این موج فرصتطلبانه مسلط شدند و این را گرفتند و از شاهعبد العظیم هدایتش کردند به سفارت انگلیس،بعد هم گفتند مشروطه!مشروطه هم ازنظر الهامدهندگان معلوم بود که معنایش چیست!کسانی که تحت تأثیر اینها بودند،دردرجه اول روشنفکرهای غربزده بودند که البته قدرتطلبی هم در آنها مؤثر بود؛یعنیاینطور نبود که ما فرض کنیم روشنفکرهای آن زمان از قبیل همین افرادی که اسمآوردید که تاریخها را نوشتهاند و در انجمنها حضور داشتهاند،صرفا میخواستهاندنسخه غربی مشروطیت در ایران تحقق پیدا کند؛ولو خود آنها کنار بمانند؛نه،به هیچوجهاین را نمیخواستند."