چکیده:
بررسی زندگی رسول اکرم (ص) در ذهن و زبان سنایی بی تردید از موضوع های مهم و اثرگذار در مجموعه پژوهش های ادبیات فارسی می تواند محسوب گردد؛ چرا که سنایی شاعری بزرگ و مقتدای شاعران عارف فارسی زبان به شمار می رود و او را بحق بنیانگذار و مروج اصلی آموزه های عرفانی در شعر فارسی دانسته اند.
این پژوهش با تمرکز کند و کاو در اثر ارزشمند حدیقه و با روش توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته است.
برای سنایی، شخصیت رسول اله و ابعاد وجودی و نکات برجسته زندگی و ویژگی های روحی و اخلاقی و شان و جایگاه ایشان به قدری مهم بوده است که یکی از ابواب دهگانه حدیقه را بدان اختصاص داده است. طرح شاعرانه داستان معراج و رجحان وجودی آن حضرت بر سایر انبیا و اولیا، حسن خلق، رحمت واسعه آن دردانه آفرینش و واسطه خلقت، امی بودن و فضل تقدم اشرافی ایشان بر آدم و سایر انبیا و نیز تموج تلمیحات قرآنی و بازتاب مهمترین فرازها در زندگی حضرت رسول اکرم از مهمترین عناوینی است که سنایی بدانان پرداخته است.
There is no doubt that the survey and analysis of Prophet’s life is one of the most significant and influential topics in the series of the Persian Literature Researches.
This study took place through focusing on the valuable literary work entitled as “Hadiqa” and was done by a descriptive-analytic method.
Sanayi، the author of Hadiqa، respected the character of Prophet Mohammad، the prominent points in his life، his spiritual، moral dimensions، his lofty position and even his other subtle aspects to the extent that he actually devoted one of the ten chapters of his book on the dear Prophet. Sanayi has poetically offered the story of the Prophet’s Heavenly Ascent، his superiority over all the other prophets، his amazing manners and behaviors، the never-ending spirit of blessing- as the major medium for the essential creation of the universe- his superiority over Adam and the other prophets، his role within the allusions mentioned in the Holy Quran، and the reflection of the most significant matters within the Prophet’s life in his book.
خلاصه ماشینی:
شاید مهمترین نکتهای که سنایی در این مثنوی بلند بر آن تأکید دارد و به هر بهانه بدان میپردازد، فضل تقدم رسولالله بر سایر انبیاء و پس از آن، حسن خلق و کرامت انسانی و رحمت واسعة وجودی آن حضرت است.
باید پذیرفت که پیامبر در زمان نبوت خود، حضور فیزیکی داشته است، اما در دورههای قبل، از آغاز خلقت حضور اشرافی داشته است، هرچند برای ما که حضور فیزیکی و فکریمان به حیات و طول عمرمان وابسته و مرتبط است، اندکی سخت است که حضور اشرافی کسی را قبل از تولد درک کنیم، سنایی یک گام، یک منزل از ما پیشتر میرود، حتی کرامت و حضور جبرئیل را به واسطه کرامت معنوی و حضور اشرافی رسولالله میداند: خلق را او ره صواب دهد سایه را، سیر آفتاب دهد جبرئیل را کرامتش در راه برملک جمله گشته شاهنشاه چشم روشن زوی شده آدم جان او از چنو پسر خرم پدر ملک بخش عالم اوست پسر نیکبخت آدم اوست آدم از وی پسر پدر گشته وز نجابت ورا پسر گشته (همان: 194-193) در تحلیل اینکه چگونه میشود پیامبر خاتم بر سایر انبیای قبل از خویش پیشی داشته باشد در بدو امر با نوعی اعجاب و شگفتی روبرو میشویم.
8. ذکر تفصیل رسولالله بر دیگران مهمترین پیام این مدخل و عنوان که از جهتی با اندکی شگفتی همراه است تأکید سنایی بر عقل و جایگاه اوست.