چکیده:
در این نوشتار،تفسیر عقود المرجان لحواشی القرآن،اثر سید نعمت الله جزایری (م 1112 ق)،معرفی میشود.این کتاب براساس نسخهء خطی منحصر به فردی،به دست محققان مؤسسهء«شمس الضحی»تصحیح شده؛لیکن تاکنون به چاپ نرسیده است.نگارنده در این مقاله،میکوشد تا ضمن به دست دادن شرححال کوتاهی از مؤلف تفسیر،اثر یاد شده را معرفی کند و روش کار وی را در این اثر بشناساند.
خلاصه ماشینی:
"2. معرفی اجمالی کتاب عقود المرجان لحواشی القرآن،اثر سید نعمت الله جزایری،تفسیری است بر قرآن کریم به زبان عربی.
مؤلف در این کتاب،تفسیر و تأویل قرآن را از سخنان اهل بیت علیهم السلام و اقوال مفسران گرد آورده و در کنار اینها به اختلاف قرائات و نکات ادبی و مواردی دیگر،اشاراتی کرده است.
وی در مقدمهء تفسیرش مینویسد: پس از آنکه خدای سبحانه توفیق تألیف شروح کتابهای تهذیب و استبصار و توحید صدوق و نگارش کتاب انوار نعمانیه را ارزانیام فرمود،عنایت الاهی مرا بر آن داشت تا براساس سخنان اهل الذکر علیهم السلام و اقوال دانشمندان مفسر،از تفسیر و تأویل قرآن،پرده بردارم و افزون بر اینها،از مسائل مهم مربوط به قرائات،نکات ادبی و تراکیب نحوی،یاد کنم و همهء اینها را در حاشیهء قرآن،بنگارم تا دسترسی بدانها برای خواننده،سهل و آسان باشد.
وی در همین اوقات،تألیف کتاب مفتاح اللبیب علی شرح التهذیب را در علم نحو،آغاز میکند(متن این شرح از شیخ بهایی است)و شرحی بر الکافیهء ابن حاجب مینگارد.
روش مؤلف در شرح روش مرحوم جزایری در تفسیر عقود المرجان،نخست بدانچه مصححان این اثر به اجمال،یاد کردهاند،توجه میکنیم و سپس مواردی را که از مطالعهء این کتاب به دست میآید،همراه با شواهد مربوطه میآوریم.
4. مرحوم مؤلف در نقل روایات،فراوان از تفسیر نور الثقلین اثر عبد علی حویزی بهره برده و در تفسیر آیات الاحکام،از کتاب مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام اثر فاضل جواد استفاده و در برخی موارد،جملات این کتاب را عینا نقل کرده است.
و ثالثها:ما روی عن الإمامین أبی جعفر و أبی عبد الله علیهما السلام أنها نزلت فی غدیر خم بعد منصرفه من حجة الوداع لما نص علی أمیر المؤمنین علیه السلام بالخلافة فقال:من کنت مولاه،فعلی مولاه."