چکیده:
در این مقاله عملکرد صادرات غیرنفتی ایران و عوامل تعیینکننده آن طی دو دههی اخیر مطالعه و بررسی شده است. صادرات غیرنفتی در سالهای اخیر به بالای ده میلیارد دلار افزایش یافته است درحالیکه در دوره(69-1359)،سالانه از یک میلیارد دلار فراتر نمیرفت.در دستیابی به این موفقیت نسبی عوامل متعددی نقش داشتهاند.براساس ملاحظات نظری و تجربی در تبیین رفتار صادرات و محدودیت دورهی زمانی مطالعه (85-1369)،رابطه بین صادرات غیرنفتی و متغییرهای: سرمایهگذاری مستقیم خارجی،رابطه مبادله،نرخ ارز در بازار آزاد،پرداخت جایزه صادرات،و حاشیه نرخ ارز از طریق آزمون رتبهای اسپیرمن مطالعه و بررسی شده است.نتایج آماری اشاره دارد که بین صادرات غیرنفتی و چهار متغیر اول 2Lهمبستگی مثبت معنیداری وجود دارد.درحالیکه بهبود رابطه مبادله،افزایش نرخ ارز آزاد و پرداخت جایزه صادرات،صادرات غیرنفتی را افزایش میدهد،سرمایهگذاری مستقیم خارجی موجب استمرار و شتاب آن میگردد.همبستگی منفی معنی دار بین صادرات غیرنفتی و حاشیه نرخ ارز اشاره دارد که تثبیت نرخ ارز مانع صادرات میگردد.
خلاصه ماشینی:
"مدل تحقیق و تجزیه و تحلیل تجربی مقاله حاضر در تبیین رفتار صادرات غیرنفتی و تصریح عوامل تعیینکننده آن از مطالعات و تحقیقات زیر بهره برده است: نوفرستی و عرب مازار(1375)در مطالعهای تحت عنوان شناخت ساختار الگوی اقتصاد سنجی کلان ایران،الگوی عرضه صادرات غیرنفتی را به صورت تابعی از تولید ناخالص داخلی، مصرف خصوصی،نرخ ارز در بازار آزاد،نسبت شاخص قیمت کالاهای صادراتی به شاخص قیمت کالاهای وارداتی(رابطه مبادله)،صادرات نفتی با یک وقفه زمانی و یک متغییر مجازی ارائه کرده و این مدل را برای دوره زمانی(69-1338)به کمک OLS برآورده کردهاند و نتایج برآورد مطابق با انتظارات بوده است.
به کمک این دادهها،رابطه بین صادرات غیرنفتی (NOX) و متغیرهای سرمایهگذاری مستقیم خارجی (FDI) ، رابطه مبادله (Px/Pm tt) ،نرخ ارز در بازار آزاد (MER) ، حاشیه نرخ ارز (MER/OER) و جایزه صادرات (DUM) با استفاده از آزمون رتبهای اسپیرمن برای دوره زمانی(85-1369) به کمک نرمافزار SPSS برآورد گردیده و نتایج در جدول زیر نشان داده شده است.
2-ایجاد انگیزه و مشوقهای مناسب و کافی برای تحرک صادرات غیرنفتی:همچنانکه در متن اشاره شد توسعه صادرات غیرنفتی در ایران به دلیل اثرات منفی و بازدارنده درآمدهای نفتی و بازار بزرگ مصرف داخلی،به محرکهای قدرتمندی نیاز دارد که میتوان به این مورد اشاره کرد:الف)پرداخت یارانه در طول زنجیره صادرات ب)پرداخت جایزه صادرات پ)معافیت مالیاتی برای تولیدکنندگان که بتوانند صادرات خود را سالیانه بهطور محسوسی افزایش دهند ج)تسهیل واردات کالاهای واسطهای و سرمایهای با رویکرد توسعه صادرات د)توسعه و گسترش مناطق آزاد تجاری با رویکرد توسهع صادرات ه)مدیریت مناسب نرخ ارز:تثبیت ارزش پول ملی در شرایطی که اقتصاد با نرخ تورم بالایی مواجه است انگیزه صادرات را قطعا کاهش میدهد."