چکیده:
از آن زمان که انگلیس بر اهمیت تجاری و سیاسی خلیج فارس پیبرد،کوشید به هر راه ممکن جایگاه خویش را در این منطقهء مهم استوارتر کند و همکاری با دولت ایران بریا اخراج پرتغالیها،بستن قراردادهای تجاری و سیاسی،حضور تجاری و نظامی و اشغال جزایر وبنادر ایرانی و تحریک اعراب منطقه،از جمله اقدامات انگلیسیها در راه پاسداشت منافع موجود در منطقه و هند و به دست آوردن منافع بیشتر بود.
انگلیس به هنگام مشروطه نیز از ضعف دولت مرکزی و آشفتگی اوضاع داخلی ایران سود برد و به تحکیم موقعیت سیاسی،تجاری و نظامی خویش در جنوب ایران و حاشیهء جنوبی خلیج فارس پرداخت، اندیشههای مشروطهخواهی پس از مدتی از مرکز کشور به مناطق جنوبی آن نیز رسید و ایرانیان ساکن در این مناطق،انجمنها و مدارسی چون:انجمن آزاد و مدرسه آزاد بندر لنگه،انجمن شهر(بلدیه)،انجمن جاوید و دبستان جاوید بندر عباس و غیره را زیر تأثیر آموزههای مشروطهخواهی تأسیس کردند،اما درخواست بندرعباسیها برای تأسیس انجمن ایالتی با پاسخ منفی مجلس تهران روبه رشد شد.به هرحال با شکست مشروطیت درمرکز،جنبش مشروطیت جنوب نیز شکست خورد و انگلیس و روسیه نیز از اوضاع پرآشوب آن دوره بیشترین سود را در جهت اهداف استعماری خویش،بردند.
خلاصه ماشینی:
"انگلیس به هنگام مشروطه نیز از ضعف دولت مرکزی و آشفتگی اوضاع داخلی ایران سود برد و به تحکیم موقعیت سیاسی،تجاری و نظامی خویش در جنوب ایران و حاشیهء جنوبی خلیج فارس پرداخت، اندیشههای مشروطهخواهی پس از مدتی از مرکز کشور به مناطق جنوبی آن نیز رسید و ایرانیان ساکن در این مناطق،انجمنها و مدارسی چون:انجمن آزاد و مدرسه آزاد بندر لنگه،انجمن شهر(بلدیه)،انجمن جاوید و دبستان جاوید بندر عباس و غیره را زیر تأثیر آموزههای مشروطهخواهی تأسیس کردند،اما درخواست بندرعباسیها برای تأسیس انجمن ایالتی با پاسخ منفی مجلس تهران روبه رشد شد.
دولت بریتانیا که با بهرهگیری از ناوگان مجهز دریایی خود و در قالب تأسیس کمپانی هند شرقی انگلیس و قرار گرفتن دفتر آن در هندوستان(بمبئی)،موفق به راهیابی به خلیج فارس شده بود،برای مدتی در منطقهء جاسک که در دهانهء تنگهء و در کنار دریای مکران(عمان)واقع شده بود، متوقف شد،اما سرانجام این موقعیت را به دست آورد که با بستن پیمانی با ایران به روزگار شاه عباس اول صفوی،زمینههای لازم را برای سیطرهء سیاسی،نظامی و اقتصادی در منطقه فراهم آورد.
»23 نکتهء جالب دیگر اینکه انگلیسیها تا سال 1326 ق/1908 از کشیدن سیم تلگراف به بندر عباس خودداری کردند،پس در فاصلهء سالهای 1324 تا 1326 ق که دو تحول بزرگ داخلی (صدور فرمان مشروطه)و خارجی(بسته شدن قرارداد 1907 میان روس و انگلیس)در مورد ایران به وقوع پیوست،سیم تلگراف انگلیسی فعال بود و مردم بندر عباس نیز تلگرافهای خود را با هوری(نوع قایق کوچک)به جزیرهء هنگام میفرستادند و از آنجا مخابره میکردند."