چکیده:
یکی از عوامل موثر در شناخت توانمندی های صادراتی یک کشور برای اتخاذ سیاست های مناسب در آن راستا، وجود مزیت نسبی در تولید و صادرات کالا است. به طور ساده عقیده بر این است که کشورها به دلیل وجود مزیت نسبی در تولید کالاها وارد صحنه تجارت خارجی شده است و در سطح بین المللی به مبادله کالا می پردازند. برای اندازه گیری مزیت نسبی، معیارهای متفاوتی از سوی اقتصاددانان ارایه شده است که از آن جمله می توان به معیارهای بالاسا و ولراث اشاره کرد.در این مقاله، با استفاده از شاخص های مذکور به بررسی مزیت نسبی آشکار شده (RCA) محصولات صنعت پتروشیمی ایران پرداخته می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ایران در صادرات محصولات صنعت پتروشیمی از مزیت نسبی برخوردار بوده و سهم صادرات آن از صادرات کاللاهای صنعتی کشور در حال افزایش است.
To measure the comparative advantage، different indexes have been suggested by economists. In this paper we investigate the “revealed comparative advantage” for the products of the Iranian Petrochemical Industry using the Ballasa and Vollrath index.
The results show that Iran gains comparative advantage in exporting the products of petrochemical industry. The share of these exports from the whole manufacturing exports of the country، based on the paper’s calculation results، is shown to be increasing.
خلاصه ماشینی:
"به طوری که ضمن محاسبه متوسط این مزیت در هر دوره،نرخ رشد آن نیز طی دوره مورد بررسیمحاسبه میشود که روابط ریاضی به صورت زیر تعرف شده است: (به تصویر صفحه مراجعه شود)که در آن: a کالای خاص T ،کل صادرات صنعتی t ،زمان w ،منطقه(جهان) i ،کشور خاص n ،طور دوره چنانچه بخواهیم تغییرات عملکرد صادرات کالای a در هر دوره و میزان ثبات تغییرات را در طییک دوره مورد توجه قرار دهیم،با فرض اینکه در کوتاهمدت رشد عملکرد صادراتی به صورت هندسیتغییر میکند،رابطه زیر مورد استفاده قرار میگیرد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) t ،زمان r ،نرخ رشد RCA سپس با کمک روش حداقل مربعات معمولی (OLS) ضرایب مدل با سادهسازی به صورت(به تصویر صفحه مراجعه شود)قابل تخمین خواهد بود.
پیش از گزارش محاسبه متوسط مزیت نسبی آشکار شده در طول زمان اشاره به 3 نکته ضرورت دارد: الف)در انتخاب محصولات 15 گانه باید یادآوری شود که برخی از این محصولات مثل گوگرد محصولمشترک واحدهای پتروشیمی و پالایشگاههای نفت و گاز هستند،اما از آنجا که در چیدمان تولیدفرورداههای پتروشیمی از واحدهای بالادستی تا واحدهای بنیادی،واسطهای،نهایی و بازرگانی پتروشیمیگرفته و اینگونه محصولات در مجتمعهای پتروشیمی تولید و به وسیله شرکت بازرگانی پتروشیمیصادر میشود و حجم بالایی از صادرت سالهای مورد مطالعه را به خود اختصاص میدهد،در فهرست(1).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) از آنجا که مزیت نسبی آشکار شده محاسبه شده برای کلیه محصولات بزرگتر از یک است،لذامیتوان گفت تخصصی بودن صادرات محصولات صنعت پتروشیمی کشور در مقایسه با سایر رقبایتجاری سبب شده که عملکرد صادراتی مربوط به این گروه از کالاهای صنعتی مقادیر بالایی را نشاندهد.
2. سیاست بلندمدت صادرات صنعتی کشور میتواند با تأکید بر صنایع پتروشیمی انجام گیرد،چراکهروند هشت ساله مورد بررسی محصولات حاکی از مطلوب بودن شاخصهای مزیت نسبی آشکار شدهبوده است و ایران از لحاظ برخورداری از منابع اولیه این صنعت بسیار غنی است."