خلاصه ماشینی:
"در ضمن از این فرصت استفاده کرده،در اینجا به نکتهای که چند سال پیش پس از خواندن مقالهء بسیار جالب«مأموریت رتشتاین در ایران»بقلم جناب شیخ الاسلامی در یادگارنامهء فخرائی به نظر اینجانب رسید و تاکنون بهدلیل گرفتاریهای شغلی موفق به نوشتن آن نشده بودم،اشاره مینمایم: آقای دکتر شیخ الاسلامی در این مقاله پس از ذکر دوستی و ارتباط اولیهء رتشتاین و رضا خان و مقابلهء بعدی آنان چنین مینگارد:«کشمکش سیاسی این دو حریف برای یکی دو ماه دیگر هم ادامه یافت تا اینکه سرانجام روسها ناچار شدند وزیر مختار پرتحرک خود را از ایران احضار و راه همزیستی مسالمتآمیز را با رضاخان باز کنند»و بعدا چنین ادامه میدهد:«پایان غائلهء(؟)گیلان، کشته شدن میرزا کوچک خان و اشغال مجدد گیلان از طرف قوای دولتی(با رضایت تلویحی رتشتاین و رؤسای او در کرملین)خارج از چهارچوب این مقاله هستند»13البته همانطور که پروفسور شاپور رواسانی در تحلیل جالبی در کتاب نهضت میرزا کوچک خان جنگلی و اولین حکومت شورائی در ایران استدلال میکند که:«تحقیقاتی که براساس منابع شوروی انجام گرفتهاند،اثبات میکنند که سیاست دولت شوروی دربارهء نهضت جنگل و انقلاب گیلان از طرف کمیتهء مرکزی حزب کمونیست شوروی تحت نظارت مستقیم لنین تعیین میگردید و سیاست زمامداران شوروی و لنین استفاده از قدرت انقلابی ملل تحت استعمار شرق به عنوان عامل فشار در مذاکرات با انگلستان و در نهایت کنار آمدن با آن دولت استعماری بود،که منجر به مأموریت کراسین در لندن و انعقاد قرارداد با انگلستان در 9 مارس(1921(9 اسفند 1300) شد و درحقیقت لنین سیاست رتشتاین را که مبنی بر اجرای توافقهای انجام شده میان دولت شوروی (12)."