چکیده:
این پژوهش بر آن است تا جایگاه زن و چگونگی خلقت وی در نظام آفرینش را از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار دهد. قرآن کریم یکی از مهم ترین منابع معارف اسلامی در حوزه علوم نقلی و عقلی محسوب می شود. بنابراین اگر این موضوع به روش نظام مند و با رویکرد معرفتی و انسان شناختی مورد بحث قرار گیرد، دیدگاه قرآن نسبت به این مساله به خوبی ترسیم می گردد.
در بررسی کلی اصل خلقت انسان، این سوالات مطرح است: آیا پرداختن به خلقت زن، پرداختن به موضوع کلی خلقت انسان است یا مساله ای جدا است؟ آیا زن و مرد دو موجود متمایز بوده، در اصل، ساختار متفاوتی دارند؟ یا هر دو در اصل انسانیت مشترک اند؟ و آیا در نظام خلقت، مرد اصل و زن فرع است؟ کدام یک از این عقاید با مبانی و آیات قرآنی مطابقت دارد؟
این پژوهش جهت پاسخ گویی به این پرسش ها، ابتدا به انسان شناسی و خلقت انسان به صورت عام پرداخته، سپس خلقت آدم و حوا را به صورت خاص مورد بحث قرار می دهد. در ادامه، دیدگاه مفسران فریقین با استناد به آیات و روایات به صورت تطبیقی مقایسه می شود و آشکار می گردد که زن و مرد در انسانیت یکسان و تنها در جنبه های فرعی با هم متفاوتند.
This paper attempts to explain the status of woman and her position in the creation order from the Qur'anic viewpoint. The main questions of this paper are these: Is discussing the creation of woman different from discussing the creation of human being in general? Is there any difference between man and woman in creation? Are they equal in humanity or man is the major and woman is the minor? In this relation، we will first discuss the creation of the human being in general from the Qur'anic viewpoint، and then we will return to Adam and Eve. Next we will have a comparative study between Sunni and Shi'at commentaries in this relation. Finally we will conclude that according to the Qur'an the two different genders، man and woman، do not differ in humanity and only differ in minor aspects.
خلاصه ماشینی:
". خلقت حوا یکی از موضوعهایی که در تبیین مقام زن و شناخت جایگاه واقعی وی نقش مهمی ایفاکرده است پرداختن به آفرینش انسان از دیدگاه قرآن است و اینکه آیا آیات الهی درمسألهی خلقت،تمایزی میان زن و مرد قایل است یا خیر؟ بهطور کلی،آیاتی که آفرینش بعد جسمانی انسان اشاره دارند به چند دسته تقسیممیشوند: 1)آیاتی که به بیان آفرینش انسان از خاک پرداختهاند(الروم20/؛نوح17/؛الرحمن14/)؛ 2)آیاتی که به بیان آفرینش انسان از آب اشاره دارند(المرسلات20/-33؛الطارق5/-7؛الفرقان54/)؛ 3)آیاتی که مرحلهی پیشرفت نطفه را بیان کردهاند(انسان 2/؛عبس17/-19)؛ 4)آیاتی که به مراحل تکاملی انسان از خاک تا وصول به ملکوت اشاره کرده اند(نوح13/-14؛غافر67/؛مؤمنون12/-14 و زمر6/).
برخی از مفسران معتقدند مقصود از نفس واحده در آیهی شریفهی(نساء1/)حضرت آدم(ع)یا جنس مذکر باشد،معتقدین به نظریهی اول در تفسیر این آیاتبا مشکل مواجه خواهند شد،زیرا اگر «من تبعیضیه»باشد،بدین معنی که چیزی بعضی ازیک چیز دیگر بوده،کل عبارت معنی جزو و کل پیدا کند،مفهوم جملهی«خلق منهازوجها»این خواهد بود که حضرت آدم(ع)کل و زوج وی جزو وفرع وجود او محسوبمیشود،یعنی زن جزو مرد واز وی مشتق شده است.
برخی دیگر اینروایات را از اسرائیلیات شمردهاند(16،ج 4،ص:174)،زیرا روایتهایی که میگویند حوا ازضلع آدم آفریده شد با آنچه در تورات ذکر شده است موافق میباشد(2،همان،2:24-18)؛از این رو احتمال اینکه چنین روایاتی از آنجا نشأت گرفته باشند نیز مطرح میگردد(1،ج 1،ص:147).
بنابرین اگرچه غالب مفسران عامه چنین استنباط کردهاند که در خلقت آدم وحوا،یکی اصل ودیگری فرع است،حتی اگر ثابت شود که زن از بدن مرد آفریده شده،تنهاطفیلی بودن زن از نظر جسمی ثابت میشود و این امر ربطی به حقیقت وجودی او کهامری غیر جسمانی است،ندارد."