چکیده:
واژه تنگلوشا، تنها در سه بیت از اشعار خاقانی شروانی (ف 582 یا 595 ه.ق) و نظامی گنجوی (ف 614 ه.ق) در معنی تصویر و نقش زیبا، یا نگارخانه آمده است، این واژه در تاریخ علم، صورتها و معانی متفاوت و پیشینه ای بسیار کهن دارد. در این مقاله، سابقه تاریخی، صورتها و معانی مختلف واژه تنگلوشا بررسی شده است.
This paper examines one of Hafiz s couplets that has been interpreted
and discussed extensively in the literature. The ambiguity of this couplet
resides in the meaning of the phrase" taking off the Kherghe and burning it
10 express gratitude". The author has attempted to trace the origins of
meaning of phrases “taking off "burning Kherghe" and "mardom
- ¢ cheshm" (pupil) in Persian literature and interpret those phrases bosed
on the background. |
Key word:
خلاصه ماشینی:
"در چونی و چندی صورتهای آسمانی اضافه میکنیم که دانشمندان دانش نجوم در قدیم با توجه به وسایل زندگی اطراف خود با به هم پیوستن ذهنی و فرضی ستارگان آسمان(که تعداد آنها در آن روزگار از هزار و بیست و پنج ستاره تجاوز نمیکرد)اشکال و صورتهایی را در ذهن خود مجسم کردهاند و آنها را صور فلکی یا صور الکواکب نام نهادهاند و کتاب صور الکواکب عبد الرحمن صوفی21نمونه برتر این قسم کتابها است و مبنای آن کتاب مجسطی بطلیموس است،اما وی همهء ستارگان را یک به یک رصد کرده و طول و عرض و قدرهای آن را به دست آورده و ثبت کرده است.
4-کتابهایی به اسم صور الدرج و الحکم علیها فیها تدل علیه من طوالع المولودین لتنگلوشا البابلی القوقانی71و ترجمهء آن به فارسی با نام تنگلوشا یا صور درج که نشانی آنها در کتابهای گاه شماری در ایران قدیم(ص 913) و تاریخ نجوم اسلامی(ص 352)ارائه شده81و کتاب صوردرج توسط دانشگاه شهید بهشتی چاپ و منتشر شده است با توجه به محتوای آنها (یک درجهء شگفتیآور و تخیلی آن را پیش از این نقل کردیم)جز مجعولات و خرافات چیزی دیگری نیستند.
(31)احمد بن علی بن المختار به ابن وحشیه نبطی کتابی به نام الفلاحة النبطیة از لغت بابلی قدیم به عربی ترجمه کرده است و مستشرقان عقیده دارند که تألیف این کتاب برای اثبات برتری تمدن بابلی بر تمدن اسلامی در صدر اسلام و ایام جاهلیت است و لا غیر(تاریخ نجوم اسلامی،652-852)."