خلاصه ماشینی:
"فریدون وهمن اسطورهء برخاستن ضحاک از بند خود و پایان جهان ارمغان نا چیزی بهعنوان سپاس از کتاب بسیار پرارزش «حماسهسرایی در ایران»تألیف زنده یاد استاد ذبیح الله صفا در متون دینی زردشتی که به زبان پهلوی تدوین یافته موضوع آخر زمان و ظهور موعود به روایتهای گوناگون نقل شده که معروفترین آن ظهور سه فرزند زردشت به نامهای هوشیدر،هوشیدرماه،و سوشیانس میباشد.
1 اما اسطورهء دیگری نیز در متون زردشتی در این زمینه هست که کمتر بدان توجه میشود و آن برخاستن ضحاک از بند خود در کوه دماوند و نبرد گرشاسپ با او و فرجام نیک کار جهان با رسیدن«روز پسین»است.
اسطورهء چگونگی قیام ضحاک و نبرد او با گرشاسپ در متون اوستایی یافت نمیشود ولی در متن پهلوی بندهش که براساس ترجمهها و تفسیرهای اوستا ظاهرا در اواخر دورهء ساسانیان تدوین یافته آمده است.
این امر البته فقط مخصوص دماوند و ضحاک نیست بلکه در همهجای دنیا در کوهپایهها سابقه دارد و کم کم اعتقادات مربوط به آن به سایر بخشهای جامعه که دور از کوه زندگی میکنند نیز سرایت مینماید.
آنچه سرانجام در این اسطوره باید به آن توجه کرد بودن گرشاسپ در شرق ایران در دشت«پیشانسی»در نزدیکی کابل است که ظاهرا با حضور ضحاک در غرب ایران در دماوند بی تناسب به نظر میرسد.
سوای آنکه منابع پهلوی و اسلامی ضحاک را ازنژاد عرب میدانند،این نظریه نیز باید مورد توجه قرار گیرد که ضحاک نام یکی از حکمرانان بابل کهن بوده و احتمالا پیش از تشکیل حکومتهای مادی یا هخامنشی بر ایران تاخته و طی این مهاجمات و خونریزیها،ویرانی بسیار به جای گذارده است."