چند نظریه ی جالب از مولوی مقاله

"مانند مهره‌های شطرنج که بی‌صدا و خاموش(که تخلص مولوی ست)و در عین حال حرکت و کوشش و کسب کمال جهت پیروزی می‌باشند،معانی زیر پرده دارند که این بیت مولانا این شعر را تداعی می‌کند(ز عمل کار برآید،به سخن دانی نیست)یعنی در عین‌ خموشی،نتیجه‌ی عمل،فریاد و گویای هر حرکتی ست‌ که مولانا از پرتو(زخ آن شاه جهان)(که همان شمس‌ است)به چنین«فرخی و فرخندگی»نایل شده است و این‌ جمله‌ی فرخ و فرخنده شدم ما را به یاد«گریه بدم،خنده‌ شدم»بیت اول می‌اندازد. مولوی به طرز زیبایی تغییرات وضع‌ و موقعیت ماده را برای بیان گذر زمان در یک رباعی بیان کرده است اینک آن‌ رباعی: کشتی که به دریای روان می‌گذرد می‌پندارد که نیستان می‌گذرد ما می‌گذریم زین جهان در همه حال‌ می‌پنداریم کاین جهان می‌گذرد وقتی که در جاده با وسیله‌یی‌ حرکت می‌کنیم،به نظر می‌رسد که‌ درختان کنتر جاده در جهت مخالف در حرکتند."