چکیده:
شیخ طوسی (385 ـ 460 هـ . ق) از نخستین دانشمندان اسلامی است که اندیشه تقریب و وحدت امّت اسلامی در سر داشت. او قطعات درخشانی را همچون مرجعیت شیعه بعد از وفات سید مرتضی، برپایی کرسی درس در بغداد برای علمای شیعه و سنی به طور مشترک، تاسیس حوزه علمیه نجف اشرف، تالیف آثار ارزشمندی چون التهذیب، الاستبصار، الرجال، الفهرست، اختیار کتاب الکشی، الخلاف و... در کارنامه زندگی 75 ساله خود دارد.در این مقاله از میان زمینههای تقریب در اندیشه شیخ طوسی به هفت مورد زیر اشاره میشود: 1 ـ استفاده از نظرات اهل سنت؛2 ـ ایجاد فقه مقارن؛3 ـ داشتن وسعت مشرب فکری و آزاداندیشی؛4 ـ توجه به قیاس و استحسان اهل سنت؛5 ـ دوری از تعصب قومی و نژادی؛6 ـ مبارزه با جمود فکری و جامدان و قشریان؛7 ـ توجه به عقل.
خلاصه ماشینی:
"زمینههای تقریب در اندیشه شیخ طوسی با وجود اینکه شیخ طوسی جزء استوانههای عقیدتی و فقهی شیعه به شمار میرود و به طور قطع در دفاع از اصول و آرمانهای شیعه ذرهای کوتاهی نکرده است اما هرگز این دفاع قاطعانه از مکتب، به - منظور از «اصل» در هر مذهب اعتقادی، کتابی است که از اصل روایت و حدیث، بدون هیچگونه دخل و تصرفی، برگرفته شده و محل مراجعه علما و بزرگان آن مذهب است و هیچ شک و شبههای در مستندات آن وجود ندارد؛ برای مثال، در بین اهل سنت «صحاح سته» چنین موقعیتی دارد؛ در مذهب تشیع چهار مرجع احکام یا اصطلاحا «اصول اربعه» و چهار مرجع تراجم به نام «اصول اربعه رجالیه» وجود دارد که سهم شیخ طوسی در این میان بسیار چشمگیر است، زیرا از مجموع هشت اصل و مرجع مهم، پنج مرجع از اوست.
3 ـ داشتن وسعت مشرب فکری و روح آزاداندیشی گستره بینش شیخ طوسی نسبت به فقهای پیش از خود بیشتر است؛ به این معنا که در مباحث علمی، نگاه خود را به دایره کتابهای معتبر شیعی، محدود نمیکند، بلکه بر خلاف دیگران از یک طرف همه احادیث اهل سنت را مردود نمیداند و از طرف دیگر برخی از احادیث منقول شیعه، حتی تعدادی از احادیثی که در کتاب کافی نقل شده است، را نمیپذیرد."