چکیده:
افزایش سریع تقاضای گاز سبب شده است تا بازار گاز از بازار خریداران به بازار فروشندگان تبدیل شود،که بدین ترتیب مساله قیمت گاز بیش از پیش حائز اهمیت بوده و کارشناسان مختلف بحثهای متفاوتی در این باره مطرح میکنند.روشهای مختلفی بر پایه مسایل نظری و اصول تجارت برای قیمتگذاری گاز طبیعی در جهان تعریف شده است که تنها برخی از آنها در حال حاضر کاربردی هستند و برخی دیگر در حد یک نظریه باقی ماندهاند.اغلب صادرکنندگان گاز تمایل دارند که قیمت گاز صادراتی آنها معادل ارزش بازاری نفت خام بوده و یا اینکه حد اقل،تغییرات قیمت گاز هماهنگ با تغییرات قیمت نفت خام باشد،زیرا این امر مشوقی جهت گسترش طرحهای توسعهای گاز خواهد بود.به همین دلیل در کشورهای اروپایی،شاخص قیمتهای گاز طبیعی مایع شده آسیا و اقیانوسیه براساس قیمتهای نفت خام محاسبه میشود.این مساله برای ژاپن بزرگترین واردکننده LNG نیز صادق است.در بلندمدت انتظار میرود تقاضای گاز طبیعی در قیاس با سایر منابع سوختی،افزایش چشمگیری داشته باشد.لذا پیشبینی میشود در آینده،روند صعودی قیمتهای گاز طبیعی ادامه یابد.
بررسی روند قیمتگذاری گاز طبیعی نشان میدهد که قیمت گاز طبیعی-به استثنای LNG -در بسیاری موارد کمتر از قیمت سایر انرژیهای جایگزین(نفت خام و فرآوردههای نفتی)است.تجارت گاز نسبت به تجارت نفت از دو ویژگی خاص برخوردار است:
1.وابستگی شدید صادرکنندگان و واردکنندگان به یکدیگر به دلیل نبود فرصت ذخیرهسازی حد اقل برای دوره قرارداد و 2.ریسک بالای سرمایهگذاری.با توجه به این دو ویژگی لازم است قیمت در قراردادها به گونهای تنظیم شود که ضمن حفظ امنیت عرضه گاز،قیمت این فرآورده با تغییرات احتمالی در قیمت سایر سوختها به ویژه سوختهای رقیب،به گونهای باشد که منافع عرضهکنندگان حفظ گردد.لذا تعیین ضریب همبستگی میان قیمت گاز طبیعی و نفت خام،مقدار ثابت فرمول،محدوده کف و سقف قیمتی و نیز تعیین دوره بازنگری قیمت در فرمول قیمتگذاری گاز باید یکی از مهمترین اصول در مذاکرات مربوط به صادرات گاز قلمداد شود و قیمت گاز در سطوح رقابتی و همتراز با سایر بازارهای رقیب تعیین گردد.
در این مقاله مکانیسم قیمتگذاری گاز صادراتی کشور از طریق خط لوله،در مقایسه با سایر مکانیسمها مورد مقایسه و ارزیابی قرار میگیرد و چالشهای فراروی آن تجزیه و تحلیل میگردد.
خلاصه ماشینی:
"در سال 1988 تلاشهای ایران نیز برای افزایش صادرات گاز به صورت LNG 1
این خط لوله در ابتدا روزانه 60 میلیون متر مکعب گاز را به پاکستان و هند
معمولا در این فرمول بین قیمت نفت خام و گاز طبیعی رابطهای وجود دارد.
خط لوله به کشورهای هند و پاکستان بازار ژاپن ملاک تصمیمگیری قرار گرفته است و نیز
فرمول رایج قیمتگذاری LNG در آسیا با قیمت نفت خام در ارتباط است.
سابقه قیمت نفت(بالای 100 دلار در هر بشکه)این حدود پایین و بالا نیز مورد مذاکره و
PO -قیمت پایه گاز که بین 2 تا 5/2 دلار در هر میلیون بیتییو تعریف شده است
این مقدار حد اقل قیمت برای گاز صادراتی ایران است.
قیمت گاز صادراتی ایران به کشور ترکیه در سال 1386 حدود 10-7 دلار به ازای
در مردادماه سال 1385 پیشنهاد ایران برای قیمت گاز انتقالی از طریق خط لوله صلح معادل
(در این فرمول قیمت نفت برنت معادل 60 دلار در هر بشکه در نظر گرفته شده بود).
نزدیکترین بازار به بازار هند و پاکستان برای تعیین قیمت گاز مورد توجه قرار گرفته است.
قیمت هریک میلیون بیتییو گاز در مرز ایران و پاکستان به 93/4 دلار خواهد رسید.
هزینه انتقال LNG از بندر عسلویه تا ژاپن نیز حدود 9/0 دلار به ازای هر میلیون بیتییو
بازار داخلی خود هستند ولی برای کشور ما قیمتگذاری یابد به نحوی باشد که قیمت گاز
تکمیل این طرح در ابتدا روزانه 60 میلیون متر مکعب گاز به پاکستان و هند منتقل میشود"