چکیده:
در این مقاله ضمن مروری کوتاه بر وضعیت بازار داخلی برنج،به بررسی سیاستهای حمایتی و تنظیمی منتخبی از کشورها پرداخته شده است.در ادامه سیاستهای تنظیم بازار ایران بررسی و در نهایت ضمن شناسایی چالشهای پیشروی برنج به مهمترین راهکارهای بهبود تنظیم بازار آن اشاره شده است.استفاده از سهمیه مقداری واردات،متنوع نمودن خطوط تعرفه،ایجاد پایگاه اطلاعات تنظیم بازار،کاهش ضایعات برنج از طریق نوسازی صنعت شالیکوبی،تجدیدنظر در سیاست قیمتگذاری تضمینی و استفاده از برنامه اعتبار محصول،کاهش انحصار تجارت(واردات)برنج،حرکت به سمت متنوعسازی در مصرف،تحقیق و توسعه بر روی ارقام هیبریدی بازارپسند،انجام واردات از کشورهای اصلی صادرکننده،حرکت به سمت اصلاح سیستم یارانهای و توزیع کوپنی،حرکت به سمت نوعی ادغام عمودی در این صنعت مهمترین راهکارهای بهبود تنظیم بازار این محصول میباشند
خلاصه ماشینی:
"جدول 1-میزان عرضه و تقاضای برنج در ایران در دوره 85-1369 سال\تولید برنج (میلیون تن)\تولید شلتوک\واردات (میلیون تن)\صادرات (تن)\عرضه داخلی (هزار تن)\سطح زیر کشت (هزار هکتار)\عملکرد* (شلتوک) (تن)\ضریب خودکفایی 68\1/22\1/85\0/34\0\1960\518/9\3/57\62/4 69\1/31\1/98\0/88\0\1824\524/27\3/78\71/7 70\1/56\2/25\0/79\20\2097\582/32\4/05\74/2 71\1/56\2/26\0/56\2161\2345\596/04\3/96\66/4 72\1/51\2/28\0/94\3438\2471\588/47\3/88\60/9 73\1/49\2/25\1/16\197\1893\563/38\4/01\78/8 74\1/52\2/3\0/47\14\2880\565/58\4/07\52/7 75\1/77\2/68\1/15\26\2731\600/33\4/47\64/9 76\1/55\2/25\0/92\230\2083\563/21\4/17\74/4 77\1/83\2/77\0/55\12\2356\614/96\4/51\77/6 78\1/55\2/34\0/63\425\2263\587/15\4\68/5 79\1/30\1/97\1/02\488\2244\534/33\3/69\58/0 80\1/31\1/99\1/26\184\1963\514/79\3/87\66/9 81\1/91\2/88\0/70\125\2826\611\4/73\67/5 82\1/93\2/94\1/05\325\2936\615/28\4/76\65/9 83\1/68\2/54\0/88\147\2820\611/45\4/16\59/5 84\1/81\2/74\1/14\425\2851\658/11\4/36\63/4 85\2/08\2/62\1/04\31/64\3/12\630\4/16\64/5 متوسط رشد سالانه\3/19\-\6/80\-\31/42-\1/15\2\- ماخذ:گمرک جمهوری اسلامی ایران ماخذ و وزارت جهاد کشاورزی امروزه برنج یکی از عمدهترین اقلام سبد مصرفی خانوارهای ایرانی است و این محصول در ردیف کالاهای اساسی و ضروری قرار گرفته و تامین و توزیع آن جزو دغدغههای اصلی دولت میباشد.
این امر میتواند این باور را بوجود آورد که دولت در افزایش سطح زیر کشت برنج کارا عمل کرده است اما بررسی سطح زیر کشت ارقام پرمحصول و دانهبلند نشان میدهد که سطح زیر کشت ارقام دانهبلند در دوره 83-1373 از 242 هزار هکتار به 360 هزار هکتار رسیده است(رشد متوسط سالانه 4/03 درصد)،درحالیکه سطح زیر کشت ارقام پرمحصول با نرخ رشد متوسط سالانه 0/12 درصد از 112 هزار هکتار به 114 هزار هکتار رسیده است در مقابل سطح زیر کشت ارقام دانهبلند همواره افزایشی بوده است در حالیکه در مورد ارقام پرمحصول نوسان سطح زیر کشت همانند تولید بسیار زیاد میباشد.
این امر نشان میدهد که واردات برنج از فقدان برنامهریزی شدید رنج میبرد،بهطوریکه به دلیل فقدان متولی در امر بازاریابی محصولات کشاورزی در کشور و پیشبینی نادرست شکاف بین عرضه و تقاضا،تخمین نادرستی از نیاز وارداتی برنج انجام شده و ازهمینرو واردات برنج نتوانسته به ثبات قیمتها در بازار داخلی کمک کند و قیمت برنج تحتتاثیر واردات نوسانهای زیادی را تجربه نموده است."